Cmentarz Żydowski na Bródnie jest najstarszą żydowską nekropolią w Warszawie. Na terenie cmentarza dokonano niezwykłego odkrycia. - Odnaleziono pozostałości po domu przedpogrzebowym na cmentarzu żydowskim na Bródnie – poinformowało Biuro Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Na terenie najstarszej żydowskiej nekropolii w stolicy, jaką jest cmentarz żydowski na Bródnie prowadzone są prace archeologiczne. W trakcie prac odnaleziono pozostałości po domu sprzed 240 lat. Jak poinformowało Biuro Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków są to pozostałości po domu przedpogrzebowym.

Historia cmentarza żydowskiego na Bródnie

Cmentarz żydowski na Bródnie jest najstarszą zachowaną żydowską nekropolią w Warszawie. Oficjalne otwarty w 1780 r., choć najstarsze nagrobki są datowane na lata 1743–1760. Ostatni pochówek – uroczyste złożenie szczątków ofiar Holokaustu, ekshumowanych w różnych częściach Warszawy – nastąpił w 1947 r. Szacuje się, że w 1939 r. na cmentarzu znajdowało się ok. 300 tysięcy nagrobków, do 2020 r. w obecnych granicach cmentarza (ok. 13,5 hektara) zidentyfikowano prawie 2,2 tys. macew. Nekropolia uległa poważnemu zniszczeniu zarówno podczas pierwszej i drugiej wojny światowej, ale kompletna dewastacja nastąpiła w okresie stalinowskim. Wyrwane macewy spiętrzono na wielkich stosach, zniszczono między innymi okazały grobowiec Zbytkowera. Uchwałą władz administracyjnych Warszawy w 1960 r. cmentarz uznano za zamknięty, a plan zakładał założenie na tym terenie zalesionego parku miejskiego. Informację o cmentarzu usunięto nawet z warszawskich przewodników. Dopiero w latach 80. XX w. teren cmentarza uporządkowano i ogrodzono wysokim parkanem, a w 2012 r., na podstawie ustawy restytucyjnej, decyzją Wojewody Mazowieckiego, cmentarz został przekazany Gminie Żydowskiej w Warszawie. Przez ostatnie lata na terenie cmentarza prowadzone są prace porządkowe i badania naukowe. Na teren nekropolii powracają również macewy odnajdowane w różnych częściach miasta – najczęściej z terenu Pragi.

Wpis do rejestru zabytków

W 2009 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, a na początku bieżącego roku do rejestru zabytków nieruchomych zostały wpisane pozostałości dwóch oheli – grobowców praskich cadyków, odkryte w wyniku prac prowadzonych w 2023 r.

Źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków fot. Fot. A. Śmigielska, WUOZ