31 sierpnia w siedzibie OPZZ w Warszawie, odbyło się otwarte spotkanie z wiceministrem Finansów i Rozwoju, Tomaszem Lewandowskim (Nowa Lewica). Hasłem wywoławczym było „Nowe otwarcie w polityce mieszkaniowej”. Przez około dwie godziny środowiska lokatorskie i osoby zainteresowane tematem mogły zabrać głos w dyskusji, a przynajmniej nakreślić palące je problemy

Spotkanie rozpoczął Minister, przedstawiając pokrótce główne założenia planowanych działań, jak i swoje spojrzenie na „mieszkaniówkę” [W latach 2016-18 był zastępcą prezydenta Poznania, odpowiadającym min. za gospodarkę komunalną, lokalową. 2018-2024 prezesem Zarządu Komunalnych Zasobów Lokalowych w Poznaniu].

Według Tomasza Lewandowskiego na mieszkalnictwo trzeba patrzeć jak na system. System, uwzględniający potrzeby wszystkich obywateli, gdzie osobom wymagającym wsparcia, należy je zapewnić w sposób konsekwentny i długoterminowy. Obywatelom o lepszej kondycji finansowej, wg Ministra pomijanym przez lata (tzw. luka dochodowa), umożliwić skorzystanie z oferty TBS/SIM. w przypadku osób zdolnych do kupna lokalu, zadbać o bezpieczeństwo finansowania, tworząc między innymi jeden wzorzec umowy kredytu hipotecznego. Przy okazji T. Lewandowski podkreślił, że nie ma prac dotyczących ewentualnych dopłat do kredytów.

- Do roku 2030 zwiększono limity wydatków na cele budownictwa społecznego, do 45 miliardów zł. Nowa ustawa wprowadza nowe możliwości finansowania przez SIMy, TBSy, SMy. Zwiększa limity na tanie kredyty dla tych podmiotów – podkreślił Minister.

Spółdzielnie Mieszkaniowe

- Podjęliśmy inicjatywy legislacyjne, które poprawią ich funkcjonowanie – zauważył Minister Lewandowski.

Chodzi o zniesienie „patologii” w postaci udzielania pełnomocnictw innym osobom (niezwiązanym z SM), organizowania walnych zgromadzeń w trybie przewidzianym ustawą covidową; przez wdrożenie zasad większej przejrzystości i dostępności do dokumentów, w tym umów dotyczących wydatkowania. Celem podjętych prac, jest również poprawa jakości lustracji w spółdzielniach.

Wspólnoty

- Ustawa o własności lokali – po 30 latach wprowadzamy zmiany postulowane przez środowisko. Zmiany wzmacniające wspólnoty, m.in. w zakresie przeprowadzenia kontroli okresowych. Dostają znacznie większe możliwości w zakresie wejścia interwencyjnego do lokalu, jeśli to, co się w nim dzieje zagraża całej wspólnocie. Wprowadzamy ułatwiony sposób zmiany zarządów we wspólnocie – wyjaśniał Minister.

Zasób komunalny

- W obszarze praw lokatorów było wiele emocji niepotrzebnych, nieporozumień. To nie my, a nasi poprzednicy w kwietniu 2019r. wprowadzili do Ustawy obowiązek przeprowadzenia weryfikacji dochodowej lokatorów. Osoba wchodząca do najmu zasobu komunalnego, jej sytuacja majątkowa, dochodowa jest weryfikowana na dzień wejścia. Ta sytuacja po 10 latach się zmienia. Czy warto by było, aby zarząd wiedział kogo ma w zasobie i czy osoba nie powinna płacić nieco wyższego czynszu?  Pewnie, że tak.

Poprzednicy zmianą z 2019r. wprowadzili zasadę, że jeśli osoba przekroczy pułap dochodów ustalonych przez samorząd, to automatycznie wchodzi w podwyżkę, która została tak obliczona, że dochodzimy z automatu do 8% wartości odtworzeniowej. W Warszawie, mniej więcej 50m mieszkanie [będzie objęte] podwyżką do prawie 3 tys. zł. Taką mamy sytuację dzisiaj.

Przeskok do 8% stawki odtworzeniowej, to wzrost o 300-400% stawki czynszowej. To pomysł na wypychanie z zasobu – mówił Minister.

Jakie zmiany proponuje Lewica

Na początek wprowadzenie weryfikacji obejmującej wszystkich najmujących zasoby komunalne. Ustanowienie progu dochodowego, wskaźnika ogólnopolskiego, znacznie wyższego od obecnie funkcjonujących. Wyłączenie z weryfikacji dochodowej emerytów i rencistów, a także osób, które za zgodą właściciela lokalu poczyniły działania na rzecz podwyższenia standardu mieszkania.

Przy przekroczeniu progu dochodowego, obowiązywać będzie podwyżka, ale nie automatyczna, a proporcjonalna – maksymalnie do 6% stawki odtworzeniowej.

Zmiana ma dotyczyć także „dziedziczenia” prawa najmu, tj. wyłączy się możliwość automatycznego wejścia w umowę najmu przez osoby z pierwszej grupy podatkowej.

- Dla mnie punktem odniesienia jest to, co dzieje się na rynku. System musi być sprawiedliwy, musi być budowany dla wszystkich. Będę chciał odkłamać wizerunek lokatora komunalnego, społecznego. Przez neoliberalną narrację lokatorzy komunalni kojarzą się z kimś, kto ma różnego rodzaju problemy. Czy to alkoholowe, czy różne inne. Musimy to odkłamać. Musimy pokazać, że ten system, który jest dziś, jest dobrze zarządzany, sprawiedliwy i nie korzystają z niego osoby, które nie powinny tam być – akcentował minister Lewandowski.

SIM/TBS

Minister zadeklarował wzięcie pod uwagę niedawno otrzymanego raportu przygotowanego przez Parlamentarny Zespół ds. TBS posłanki Jolanty Niezgodzkiej (dokument powstał we współpracy z mieszkańcami zasobów). Podkreślił konieczność transparentności, jawności dotyczącej chociażby stawki czynszowej i jej składowych, jednocześnie porównując opłaty w społecznym najmie do stawek na rynku prywatnym. Wielokrotnie także podkreślił swój sprzeciw wobec możliwości wykupu mieszkań TBS/SIM, uznając że powstały z pieniędzy publicznych. (Tu od dawna trwa spór między partycypantami, a chociażby ministerstwem odpowiedzialnym za ten sektor).

Ponadto nakreślił obraz, w którym najemcy za relatywnie niewielkie pieniądze, użytkują lokale o bardzo wysokim standardzie.

- Osoby w zasobach TBS powinny brać pod uwagę, że mieszkają 20-30 lat w zasobie TBS-u i płacą czynsz w zaokrągleniu 3 razy niższy w stosunku do czynszu rynkowego, więc oszczędzają na tym mniej więcej 40 zł do metra, za każdy miesiąc. Po 20 latach, tego że płacili niższy czynsz już nie pamiętają…

Należałoby tylko wspomnieć, że w samym Wrocławiu ilość spraw sądowych o niezasadność podwyżki czynszu, przekroczyła 1750. Większość z zakończonych, z pomyślnymi dla lokatorów wyrokami.

Przez lata różne spółki TBS finansowały m.in. drużyny sportowe, zamiast jak wskazuje ustawa, przeznaczać środki na cele statutowe. Dane GUS z lat 2010, 214, 2018, pokazują że w porównaniu do innego rodzaju zasobów (spółdzielnie, wspólnoty, zasoby komunalne), lokatorzy TBS płacą najwięcej (eksploatacja).

Lokatorzy

Środowiska lokatorskie weszły w polemikę z Ministrem, na ile czas i formuła spotkania na to pozwoliły. Nie ma jednak wątpliwości, że punktem odniesienia dla Nowej Lewicy jest przede wszystkim sytuacja najmu na rynku komercyjnym, mimo że zacytowana powyżej, w nieco innym ujęciu, neoliberalna optyka nie jest tą, która wpisywałaby się w hasła „społeczny”, czy „mieszkanie prawem, nie towarem”.

Jaki efekt zmiany przyniosą, zobaczymy, a dokładniej odczujemy w naszych portfelach i w często pomijanym, a fundamentalnym aspekcie - jakości życia.

fot. Katarzyna Kałaska