Nie zawsze pamiętamy, gdzie dokładnie zlokalizowany jest grób, na którym chcielibyśmy zapalić znicz. W takiej sytuacji na warszawskich nekropoliach przychodzą z pomocą wyszukiwarki grobów. Gdzie się znajdują i jak z nich korzystać?

Przed nami Dzień Wszystkich Świętych oraz Dzień Zaduszny. Zdarza się tak, że chcemy wtedy zapalić znicz, na grobie którego nie potrafimy zlokalizować. I w takich momentach w Warszawie z pomocą przychodzą wyszukiwarki grobów. Baza danych warszawskiego serwisu mapowego obejmuje blisko 240 tys. grobów i ponad 500 tys. osób pochowanych.

W wyszukiwarce dostępne są dane z pięciu warszawskich cmentarzy:

• Starych Powązek,

• Komunalnego Północnego,

• Cmentarza Wojskowego na Powązkach,

• części Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego

• części Cmentarza Prawosławnego na Woli.

Jak to działa?

Korzystając z pionowego menu po lewej stronie należy wybrać nekropolię a następnie wpisać dane, takie jak nazwisko osoby pochowanej albo jego fragment, imię itp. Im więcej danych, takich jak np. data śmierci – tym wskazanie będzie dokładniejsze. Wyszukiwarka znajdzie osoby pochowane do 2019 roku.

Zaczęło się od Starych Powązek

Na terenie całego cmentarza Stare Powązki spisano ponad 98 tysięcy grobów, pól grobowych i tablic memoratywnych. Pochówki znajdują się w 436 kwaterach, Alei Zasłużonych i katakumbach. Ta olbrzymia praca trwała 10 lat.

Pomysł na inwentaryzację grobów na warszawskich cmentarzach zabytkowych powstał w Biurze Stołecznego Konserwatora Zabytków. Prace rozpoczęto w 2009 roku od najstarszego z nich, Powązek,  założonego w 1790 roku. Projekt prowadzony był pod nazwą „Gromadzenie danych dotyczących pomników nagrobnych występujących na terenie wpisanego do rejestru zabytków cmentarza Stare Powązki”. Inwentaryzację nagrobków tej nekropolii zakończono w 2019 roku.

Cała wiedza w jednym miejscu

W trakcie prowadzenia inwentaryzacji powstawała elektroniczna baza danych z informacjami o wyglądzie, stanie zachowania i lokalizacji wszystkich obiektów. Dzięki połączeniu jej z internetowym serwisem mapowym i znajdującą się tam wyszukiwarką, zgromadzona dokumentacja jest powszechnie dostępna. Warszawiacy mogą za jej pomocą odnaleźć położenie grobu swojego przodka lub osoby, którą się interesują. Historycy, varsavianiści czy konserwatorzy zabytków po bardziej szczegółowe informacje mogą się zgłosić do Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków.

Jak odczytać to czego nie widać?

Projekt był pierwszym w historii cmentarza przedsięwzięciem na taką skalę. Wcześniejsze działania inwentarzowe prowadzone były wybiórczo. Skupiano się w nich zazwyczaj na najstarszej części cmentarza lub spisywano jedynie pomniki wyjątkowe pod względem artystycznym lub poświęcone znanym osobom.

Najciekawszym i jednocześnie najtrudniejszym aspektem pracy inwentaryzatorów na Powązkach było odczytywanie zatartych, nieczytelnych inskrypcji. Wypróbowanych zostało kilka metod. Ostatecznie jednak najlepsze rezultaty przynosiło polewanie wodą, a także podświetlanie inskrypcji pod odpowiednim kątem by wydobyć kontrast pomiędzy płaską powierzchnią a głębią liter. Często zdarzały się także pomniki porośnięte mchem, przysypane ziemią i porośnięte roślinnością. W takich przypadkach niewiele można było zrobić, ponieważ zespół nie miał uprawnień konserwatorskich, aby oczyścić kamień. Finalnie inskrypcje skryte pod mchem udawało się jednak zazwyczaj odszyfrować za pomocą dotyku.

fot. UMW