2 października 2021 r., w 77. rocznicę zakończenia powstania warszawskiego, przy Ogrodzie Krasińskich odsłonięto pomnik „Kobietom Powstania Warszawskiego”. Monument upamiętnia żołnierki, sanitariuszki, łączniczki, ale też wszystkie inne mieszkanki stolicy tragicznie dotknięte koszmarem wojny.

– Udział kobiet w Powstaniu Warszawskim był nieoceniony i przy każdej okazji staram się o tym przypominać. Dzielne warszawianki latem 1944 roku walczyły ramię w ramię z mężczyznami i podejmowały się najniebezpieczniejszych zadań. Jestem dumny z tego, że od dziś w Warszawie, za którą tak wiele z nich oddało życie, będzie miejsce przypominające o ich odwadze, oddaniu i poświęceniu – mówi prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.

W samym sercu Warszawy, w rejonie ciężkich i brutalnych walk z 1944 r., odsłonięto pomnik „Kobietom Powstania Warszawskiego”, autorstwa rzeźbiarki Moniki Osieckiej. Upamiętnienie ma wymiar alegoryczny. Trzy kobiety, w różnym wieku, trzymają się za ręce. Jedna z nich ma na ramieniu charakterystyczną powstańczą opaskę. Symbolizują wiele pojedynczych losów, często zapomnianych. Pomnik stoi przed wejściem do Ogrodu Krasińskich.

– Przez dekady mówiło się niewiele o największych ofiarach powstania warszawskiego, czyli ludności cywilnej, w tym przede wszystkim o kobietach. Ogrom tragedii, jaki widziałem, jest nie do opisania. Matki traciły swoje dzieci, ojców i braci, a jednak mimo okropieństwa straszliwej wojny wspaniałe polskie kobiety do końca zachowały swoją godność i bohaterstwo, które trudno opisać słowami – powiedział Jerzy Mindziukiewicz ps. Jur, wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich. 

Z kolei w kwietniu b.r. Halina Jędrzejewska ps. Sławka tak komentowała ideę powstania pomnika: – Przez lata uważało się, że sanitariuszka nie ma broni, więc to nie żołnierz. Ale ja zawsze czułam się żołnierzem, który walczy o nasz kraj. Uważam, że rola kobiet w Powstaniu była przez lata niedoceniana. To dobrze, że zaczynamy o tym mówić i przypominać jak wiele wysiłku włożyłyśmy w ratowanie ojczyzny. Ten pomnik będzie pięknym gestem dla nas wszystkich.

– O dramacie kobiet Powstania, o bólu tych, które traciły swoje dzieci, wnuki, patrzyły na śmierć swoich rodzin i na śmierć miasta, ale też o ich ogromnej odwadze - będzie przypominał ten nowy warszawski pomnik. Symbol solidarności i godności kobiet. Dzielnych warszawianek – powiedziała wiceprezydentka Warszawy Renata Kaznowska. – Pomnik, który odsłoniliśmy to hołd dla kobiet, o których przypominała podczas uroczystości na Cmentarzu Powstańców Warszawskich na Woli Pani Wanda Traczyk-Stawska. O dramacie m.in. matek i babć, które 1 sierpnia żegnały swoje dzieci i wnuki licząc, że za trzy dni wrócą. Bo tyle miało trwać Powstanie Warszawskie, a których często już nigdy nie zobaczyły – dodała Ewa Malinowska-Grupińska, przewodnicząca Rady Miasta Warszawy.

Idea pomnika „Kobietom Powstania Warszawskiego” narodziła się w Fundacji Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego, która zrealizowała jego budowę. Rzeźbę wykonała artystka Monika Osiecka, a projekt wspierał Związek Powstańców Warszawskich. To już trzeci monument w stolicy wzniesiony przez społeczników. 2 sierpnia 2019 r. Fundacja odsłoniła pomnik gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego, a rok później kpt. Stanisława Jankowskiego ps. „Agaton”. 

– Realizacja pomnika Kobietom Powstania Warszawskiego była dla mnie projektem osobistym, bardzo wymagającym. Pochodzę z rodziny powstańczej i wiem jaki bagaż życiowy musiały nieść ze sobą kobiety powstania. Pomimo wielkiej wojennej traumy zdołały wychować kolejne pokolenia Polaków. Pragnę z całego serca podziękować wszystkim wspierającym budowę tego pomnika. Myślami jestem także ze zmarłym kilka dni temu Ś.P. Zbigniewem Galperynem ps. Antek, który nie doczekał dzisiejszej uroczystości. To też jemu zawdzięczamy to upamiętnienie, bo jako prezes Związku Powstańców Warszawskich był jego współinicjatorem – zaznacza Rafał Szczepański, prezes Fundacji Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego. 

– Do tej pory mało mówi się o roli kobiet w powstaniu, zarówno tych walczących, sanitariuszek, łączniczek, ale i o matkach, babciach, których dzieci i wnuki poszły do walki. Rzeźba stworzona przez Monikę Osiecką symbolizuje wszystkie te kobiety, które brały udział w Powstaniu, ale i kobiety żyjące dzisiaj, które również dają świadectwo bohaterstwa, zupełnie innego, ale równie ważnego. Gest trzymania się za dłonie niezwykle mnie wzrusza – symbolizuje kobiecą solidarność i siłę – wartości tak ważne bez względu na czasy, w których żyjemy – podsumował Grzegorz Kiełpsz, prezes zarządu Polskiego Związku Firm Deweloperskich oraz jeden z darczyńców budowy pomnika.

M.st. Warszawa od początku wspierało inicjatywę powstania pomnika poświęconego Kobietom Powstania Warszawskiego oraz było współorganizatorem uroczystości jego odsłonięcia. Jego budowa została sfinansowana przez Polski Związek Firm Deweloperskich oraz firmy: AMA-BUD, ARIA Development, BBI Development, Budizol, Dom Development, Fortis Investments, Mak Dom, Matexi Polska, Robyg, Syrena Invest, Unidevelopment, Volumetric Polska i dyrektor generalną Ewę Radojewską oraz dzięki osobistemu zaangażowaniu Grzegorza Kiełpsza, prezesa Polskiego Związku Firm Deweloperskich i Rafała Szczepańskiego, prezesa Fundacji.

Fot. UM Warszawa