Jak uzdrowić plac Teatralny i stworzyć funkcjonalną, bezpieczną i atrakcyjną przestrzeń dla pieszych? Należy dodać drzewa, zieleń i założenie wodne ze sceną letnią. Pracownia MAU na zlecenie miasta wspólnie z mieszkańcami wypracowała główne kierunki zmian na placu przy Teatrze Wielkim

- Warszawę lepszą do życia projektujemy wspólnie z mieszkankami i mieszkańcami Warszawy. Dlatego zorganizowaliśmy warsztaty projektowe, by szukać optymalnych rozwiązań dla koncepcji nowego zagospodarowania placu Teatralnego. Mieszkańcy chcą więcej zieleni, miejsc wypoczynku, ułatwień dla pieszych i rowerzystów – mówi Bartosz Rozbiewski, zastępca dyrektora w Biurze Architektury i Planowania Przestrzennego.

Takie postulaty wpisują się w program Nowego Centrum Warszawy. Miasto konsekwentnie zmienia place i ulice w ścisłym centrum Warszawy. Przybywa przy nich drzew, krzewów i kwiatów. Powstają drogi rowerowe i przejścia dla pieszych. Chodniki po przebudowie stają się wygodniejsze i bezpieczniejsze. Znikają bariery architektoniczne. Bardziej przyjazna stanie się też przestrzeń placu Teatralnego.

- Realizujemy program prezydenta Rafała Trzaskowskiego Nowe Centrum Warszawy lepszych przestrzeni publicznych, w których chce się przebywać. Teraz przyszła kolej na triadę placów: Teatralny, Żelaznej Bramy i Bankowy. Od wypracowania koncepcji do jej realizacji potrzebujemy kilku lat. Trwa już przebudowa placu Powstańców Warszawy, placu Centralnego przed Pałacem Kultury i Nauki, w tym roku zaczną się też zmiany na ul. Chmielnej – przypomina Bartosz Rozbiewski.

Na czym polegają warsztaty charrette?

Miasto chciało włączyć w proces powstawania koncepcji zagospodarowania placu Teatralnego jak największą grupę uczestników: mieszkańców, ekspertów, przedsiębiorców i urzędników z różnych biur i instytucji. Dlatego zdecydowało się na warsztaty projektowe typu charrette. Prowadził je doświadczony zespół z pracowni MAU Architecture & Urbanism. Wcześniej w podobny sposób wypracował m.in. zmiany dla Pola Mokotowskiego czy koncepcję docelowego urządzenia placu Powstańców Warszawy. Obie są obecnie realizowane.

Warsztaty projektowe poprzedził spacer badawczy 3 czerwca po placu Teatralnym i jego okolicy. Do 11 czerwca działała internetowa ankieta o tym miejscu i oczekiwanych zmianach. Wypełniło ją blisko 300 osób. Następnie odbyły się dwa otwarte spotkania warsztatowe: 14 oraz 19 czerwca, kiedy mieszkańcy wraz z ekspertami na żywo przepracowali postulaty i główne założenia na nowy plac Teatralny. Podsumowanie warsztatów odbyło się 22 czerwca.

Jak miasto projektowało plac z dorosłymi i z dziećmi

Na sesji otwarcia 14 czerwca eksperci zaprezentowali uwarunkowania dla placu Teatralnego, między innymi z bardzo ważnymi aspektami ochrony konserwatorskiej. Następnie nastąpił etap wypracowania postulatów projektowych z mieszkańcami – przy kilku stołach z udziałem projektantów. Uczestnicy warsztatów wskazywali, co należy zachować, co powinno się zmienić lub co zlikwidować. Rysowali na mapach, dokładali funkcje, których brakuje na placu. Tak powstało kilka wstępnych koncepcji. Osobny stół miały dzieci, które przygotowały odważne pomysły na tę przestrzeń z założeniem wodnym i placami zabaw.

Drugie spotkanie z mieszkańcami odbyło się 19 czerwca. Eksperci przedstawili jak należy łagodzić skutki zmian klimatycznych z pomocą zieleni i wody oraz jak uspokajać ruch. Zostały na nim zaprezentowane trzy koncepcje, które były odzwierciedleniem uwarunkowań oraz postulatów mieszkańców. Po pracy w grupach mieszkańcy mogli wskazać dobre i słabe strony każdej z koncepcji. Te wskazówki posłużyły do opracowania finalnej koncepcji warsztatowej, który będzie służyła do wypracowania docelowej koncepcji zagospodarowania placu.

Mieszkańcy chcą dużych zmian na placu Teatralnym. Byli zgodni, że należy posadzić drzewa i dodać inną zieleń, urządzić fontannę lub założenie wodne. Brakuje też miejsc do relaksu i odpoczynku dla dzieci, przestrzeni na sztukę i wydarzenia plenerowe. Mieszkańcy oczekują: likwidacji naziemnego parkingu (chcą dla niego alternatywy), spowolnienia ruchu, wygodniejszych i bezpieczniejszych przejść dla pieszych, wygodnego przejazdu dla rowerzystów. Eksperci przewidują, że parking podziemny mógłby powstać w zachodniej części placu, po stronie Teatru Narodowego, z rampą zjazdową od strony ul. Wierzbowej.

Jaka koncepcja placu jest optymalna?

W czwartek 22 czerwca zespół z pracowni MAU przedstawił końcową koncepcję. Uwzględnia ona różne postulaty mieszkańców, stanowi syntezę prac warsztatowych, ale także rekomendacji urzędów, które ostatecznie będą opiniować lub zatwierdzać projekt.

- Teraz zieleń stanowi nieco ponad 3% powierzchni placu. Po zmianie na placu Teatralnym zieleń i powierzchnie przepuszczalne dla wody stanowiłyby od 30 do 50%. Proponujemy dwa zieleńce o organicznych kształtach po wschodniej i zachodniej części placu przy Teatrze Wielkim. Podobne były przed II wojną światową – mówił Maciej Mycielski z pracowni MAU.

Na placu, dokładnie na osi głównego wejścia do Teatru Wielkiego, architekci proponują dużą i okrągłą fontannę nazywaną „teatrem wody”. Krążyłaby ona „jęzorami”, kanalikami do bocznych zieleńców, tzw. „miejskich oaz”. Tam trafiałaby do małych oczek wodnych. Całość stanowiłaby atrakcyjną strefę zabaw wodnych dla dzieci, a dla dorosłych miejsce odpoczynku wśród drzew, krzewów i kwiatów.

Całe założenie działałoby w oparciu o przechwyconą, gromadzoną i podczyszczoną wodę deszczową. Eksperci oszacowali, że z placu Teatralnego oraz dachu Teatru Wielkiego można zgromadzić nawet do 26 tys. metrów sześciennych deszczówki na rok.

Co dalej z wodno-zieloną koncepcją placu?

Warsztatowa koncepcja z propozycją zmian jest gotowa i zostanie teraz gruntownie zweryfikowana. Już w trakcie pracy nad nią odbywały się wstępne rozmowy z instytucjami, które znajdują się w najbliższym sąsiedztwie placu oraz z ekspertami w dziedzinie komunikacji i mobilności, zieleni, dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków. W warsztatach brał udział przedstawiciel Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. koncepcja odnowy placu Teatralnego zostanie wpisana w harmonogram zmian w ramach Nowego Centrum Warszawy.

fot.projekt MAU