W ratuszu zakończył się wewnętrzny audyt dotyczący postępowań reprywatyzacyjnych prowadzonych w latach 1990-2016.

- Przeprowadziliśmy audyt postępowań reprywatyzacyjnych prowadzonych na przestrzeni ostatnich 26 lat. To pierwsze tego rodzaju przekrojowe badanie, nikt wcześniej takiego nie zrobił. Wnioski z badanych spraw pozwoliły nam sformułować rekomendacje, które sukcesywnie wprowadzamy - mówi Hanna Gronkiewicz-Waltz, Prezydent m.st. Warszawy.  - Jestem pewna, że wnioski zawarte w sprawozdaniu z realizacji audytu mogą okazać się pomocne również komisji weryfikacyjnej. Więc, choć pan przewodniczący Jaki o to nie prosił, prześlę ten materiał komisji – dodaje.
 
Audyt, którego celem było zbadanie  zgodności prowadzonych postępowań w zakresie wypłaty odszkodowań oraz wydawanych decyzji zwrotowych z obowiązującymi przepisami prawa i wewnętrznymi regulacjami rozpoczął się 12 września 2016 r. Profesjonalni audytorzy przeanalizowali procesy reprywatyzacyjne z ostatnich 26 lat sprawdzając m.in. strukturę organizacyjną, wewnętrzne regulacje dotyczących badanych obszarów, przepływ informacji i komunikacji, zarządzanie ryzykiem i dokumentację dotyczącą badanych obszarów.
 
Raport z postępowania audytowego został przedstawiony 9 października. Podczas postępowania przebadano reprywatyzację 175 nieruchomości na terenie dawnej Gminy Centrum i obecnej dzielnicy Śródmieście. Badanie pozwoliło szczegółowo określić obszary ryzyka w zakresie postępowań reprywatyzacyjnych oraz – co najważniejsze – sformułować rekomendacje dla dzisiejszego Biura Spraw Dekretowych Urzędu m.st. Warszawy. Rekomendacje dotyczą w szczególności zalecenia, aby:
 
 
1.
Kontynuować działania w kierunku przyjęcia spójnych rozwiązań systemowych w formie powszechnie obowiązujących aktów normatywnych, kompleksowo regulujących obszar reprywatyzacji nieruchomości, w szczególności nieruchomości warszawskich.
2.
Wypracować jednolite zasady działania, w tym informowania właściwego zastępcę Prezydenta m.st. Warszawy nadzorującego sprawy dekretowe, o postępowaniach z udziałem kuratorów spadków nieobjętych po dawnych właścicielach nieruchomości, których m.st. Warszawa mogło być potencjalnym spadkobiercą.
3.
Na bieżąco informować właściwego zastępcę Prezydenta m.st. Warszawy nadzorującego sprawy dekretowe o istotnych wątpliwościach wynikających na etapie prowadzonych postępowań związanych z rozpatrywaniem wniosków o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste, w tym niezgodności dokumentacji, bądź podejrzenia, co do jej legalności, a także wykazania następstwa prawnego, o ile przekracza to możliwości decyzyjne Biura Spraw Dekretowych Urzędu m.st. Warszawy.
4.
Usprawnić przepływ informacji w procesie oraz opracować procedury zapewniające w większym stopniu mechanizmy kontrolne w zakresie:
- rzetelności weryfikacji zgromadzonego materiału
dowodowego,
- weryfikacji składanych pełnomocnictw pod kątem ich aktualności,
- dostępu osób trzecich do akt postępowań,
- zgłaszania przełożonym zidentyfikowanych dokumentów budzących wątpliwości lub mogących świadczyć o nadużywaniu prawa,
- składania przez pracowników oświadczeń o bezstronności,
- informowania wnioskodawców/stron o przyczynach przedłużającego się postępowania
5.
Podjąć działania w kierunku zaktualizowania prowadzonych rejestrów, które jednoznacznie wskazywałyby ilość wydanych decyzji w prowadzonych postępowaniach, ilość spraw w toku, ilość złożonych zawiadomień w podziale na zawiadomienia składane przez Urząd m.st. Warszawy lub jednostki organizacyjne oraz w podziale na podmioty zewnętrzne, identyfikujące sprawy w toku, w tym skierowane do SKO lub do innych organów celem pozyskania informacji niezbędnych do wydania decyzji, np. Ministerstwo Finansów. Bieżąco monitorować aktualizację prowadzonych rejestrów.
 
W wyniku rekomendacji w Biurze Spraw Dekretowych wprowadzono uszczegółowione procedury, w których kładzie się szczególny nacisk m.in. na:
-  konieczność pozyskiwania materiału dowodowego ze wszelkich możliwych źródeł  i  bardzo wnikliwej analizy tych dokumentów w obu rodzajach postępowań;
- obowiązek ustalenia, w szczególności w razie wątpliwości, czy dokumenty składane przez strony rzeczywiście istnieją i ustalenia u źródła (np. w sądzie, u notariusza), czy treść przedłożonego dokumentu odpowiada oryginałowi;
- obowiązek szczegółowego badania wszystkich przesłanek koniecznych do wydania decyzji (w tym kwestii indemnizacji, kwestii spadkowych);
-  zasadę informowania przełożonego o wątpliwościach oraz informowania  prokuratora, w przypadkach, gdy w ocenie organu udział prokuratora w sprawie jest konieczny (np.  istnieją wątpliwości co do ważności umów, istnieje domniemania naruszenia prawa, organ z uwagi na wyłączenie możliwości uzyskania informacji, z uwagi np. na tajemnice prawnie chronione nie jest władny uzyskać koniecznych informacji).
 
Wydane decyzje reprywatyzacyjne
Ponad rok temu weszła w życie „mała ustawa reprywatyzacyjna” (17 września 2016 r.). Nowe przepisy pozwoliły miastu na wydawanie decyzji odmownych i zakończenie postępowań dotyczących „śpiochów”, czyli nieruchomości, co do których wiele lat temu został złożony wniosek, ale wnioskodawcy zaprzestali dalszych działań zmierzających do ich odzyskania.
Do października br. w Biurze Spraw Dekretowych wydano 106 decyzji, w tym 77 odmownych (41 na podstawie „małej ustawy”, 22 na innych podstawach, a kolejnych 14 dotyczyło odmowy wypłaty odszkodowania) i 21 pozytywnych (7 decyzji zwrotowych i 14 przyznających odszkodowania). Opublikowano też ogłoszenia dotyczące 137 „śpiochów”. Spośród 63 nieruchomości roszczenia zgłoszono do 18. Dla 45 nieruchomości wolnych od roszczeń rozpoczęła się procedura, która doprowadzi do wpisania miasta jako właściciela w księgach wieczystych.
 
Zawiadomienia do prokuratury
W latach 2016-2017 miasto złożyło 53 zawiadomienia do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa w sprawach dekretowych – z czego 38 biura urzędu (Biuro Spraw Dekretowych – 3, Biuro Prawne – 21, Biuro Audytu Wewnętrznego – 10 i Biuro Kontroli – 4) a kolejnych 15 - dzielnice i inne jednostki miasta.
Z tej liczby prokuratura umorzyła sześć spraw a w pięciu przypadkach odmówiła wszczęcia śledztwa. Jako przyczynę najczęściej podawano:
- czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia (art. 17 § 1 pkt. 1)
- czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa (art. 17 § 1 pkt. 2)
- nastąpiło przedawnienie karalności, nieliczne przypadki (art. 17 § 1 pkt. 6).
 
W toczących się aktualnie postępowaniach karnych pełnomocnicy m.st. Warszawy  przystępują i aktywnie reprezentują interes m.st. Warszawy jako pokrzywdzonego.  Częstą sytuacją jest odmowa przez prokuraturę dostępu do akt postępowań, co w znacznym stopniu utrudnia ich skuteczne działanie w przedmiotowych sprawach. Na postanowienia o odmowie wszczęcia śledztw oraz umorzenia postępowań składane są zażalenia i odwołania do sądów, w sytuacjach gdy istnieją ku temu przesłanki wynikające  z przepisów prawa.