Bunt Głuchych Bogny Burskiej to projekt w dwóch odsłonach. Jedną jest 48 minutowy film, drugim spektakl. Absolwentka warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, wykładowczyni w Katedrze Intermediów ASP w Gdańsku. Malarka, autorka filmów, fotografii, instalacji i krótkich form literackich. Artystka wszechstronna.

Projektem pokazywanym w Zachęcie, Burska skłania do namysłu nad różnymi rodzajami przeszkód towarzyszących nam w codziennej komunikacji. Wychodzi poza zwykłe bariery językowe (nieznajomość języka obcego), wskazując na ograniczenia mające źródła w strachu, uprzedzeniach, błędnych założeniach, czy braku refleksji. 

Tytułowy Bunt jest nawiązaniem do protestu z 1988 roku, kiedy to niesłyszący studenci amerykańskiej uczelni Gallaudet University, wywalczyli powołanie osoby głuchej na stanowisko rektora. Inspiracją do stworzenia projektu  - historia holenderskiej artystki, córki chińskich imigrantów, która za namową pracowników pomocy społecznej, była „socjalizowana” do bycia Holenderką, poprzez wykluczenie ojczystego języka opiekunów.  Jednocześnie dziecko wychowywało się przy minimalnym udziale niderlandzkiego (ze względu na niskie kompetencje językowe rodziców) Efekty dorastania w tak eksperymentalnych warunkach, gdzie liczba używanych słów oscylowała wokół 50, są łatwe do wyobrażenia. Celem była asymilacja, niechlubnym wynikiem deprywacja i jeszcze większe problemy adaptacyjne.

W filmie Burskiej przytaczane są opowieści o różnych pomysłach na wyłuskanie „pierwszego” języka.  Przywoływany jest autor Wieży Babel, czyli tragedii białostockiej w pięciu aktach, Ludwik Zamenhof i jego przekonanie, że źródłem wszelkich sporów jest językowa wielość. Stąd esperanto.  Pojawia się postać egipskiego faraona Psametycha I, którego eksperyment odizolowania dwójki dzieci od ludzkiej mowy, miał rozstrzygnąć który język był „pierwszym”. Przywołana jest również postać Króla Szkocji Jakuba IV, który około 1500 r. także postanowił rozstrzygnąć tę kwestię eksperymentalnie, stawiając na hebrajski.

Burska mnoży okoliczności, w których badano podwaliny komunikacyjne, ale nie zapomina też o innych sposobach na nawiązanie i utrzymanie więzi - sceny rozmowy matki z córką. Ten sam język, ale kompletny brak porozumienia wynikający z zakłóceń na poziomie oczekiwań, potrzeb, czy wyrzutów związanych z utraconymi marzeniami.

Język to obecność, możliwość kształtowania rzeczywistości i niezbędny element tożsamości. Ekspresja i swobodny udział w kulturze i życiu społecznym są konieczne dla zachowania zdrowia i dobrostanu jednostki.  Wykluczanie może mieć wymiar nieświadomy, ten projekt pozwala to naświetlić.

Reżyseria: Bogna Burska, współpraca Magda Mosiewicz (film)

Występują: Klara Bielawka, Ewelina Żak, Marta Kalinowska (tłumaczka z języka migowego)

Chór POLIN

 

08.01 godz. 12:00 Patrzeć/Zobaczyć. Sztuka współczesna i seniorzy na wystawie Bogny Burskiej; 10.01  godz. 18:00 Spotkanie z Bogną Burską.

Galeria Zachęta (pl. Małachowskiego 3, Warszawa)  - do 20.01. 2019r.