Ulica Nowowiejska to nie tylko kampus Politechniki Warszawskiej, XIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica czy bliskość do stacji metra Politechnika. Co jeszcze ukrywa przed mieszkańcami ta arteria? Zapraszamy do nowego cyklu artykułów „Stołeczne ulice”.

Ulica powstała w drugiej połowie lat sześćdziesiątych XVIII wieku. Początkowo nie znajdowała się w obrębie miasta. Prowadziła z Zamku Ujazdowskiego w kierunku wolskiego pola elekcyjnego, stąd nazywaną ją Aleją Wolską bądź Drogą Królewską. Projektantem drogi był związany z dworem królewskim August Moszyński, który ściśle współpracował z królem Stanisławem Augustem Poniatowskim. W 1784 roku przy obecnej ul. Nowowiejskiej powstała osada chłopów ujazdowskich, składająca się z dwunastu zagród posiadających ogrody. Tak oto powstała Nowa Wieś, od której miana pochodzi nazwa arterii.

Kolejne zmiany przyniósł XIX wiek. Niewielka wioska przetrwała co prawda przy Nowowiejskiej do połowy dziewiętnastego stulecia, ale jej ostatnie zabudowania znajdowały się na mapach do roku 1930. W latach dwudziestych XIX wieku wzdłuż arterii usypany został wał obronny. Z drugiej jego strony znajdowało się Pole Mokotowskie, na którym ćwiczyły rosyjskie wojska. Lata siedemdziesiąte to początek zabudowy Drogi Królewskiej. Powstały tu baraki, koszary i niskie zabudowania. Był to teren typowo wojskowy. Pod koniec wieku na krańcowym odcinku Nowowiejskiej powstała stacja filtrów działająca do dnia dzisiejszego. Przy arterii tej znajdował się także niewielki cmentarz.

Początek ubiegłego wieku to dalszy rozwój ulicy. W 1901 roku rozpoczęto budowę kampusu Politechniki Warszawskiej. Poza gmachem głównym powstały również m.in. pawilony mechaniczne i chemiczne. W tym samym czasie rozpoczęto budowę kamienic na ul. Nowowiejskiej. Były to zazwyczaj trzy- i czterokondygnacyjne nieruchomości zlokalizowane w okolicach Al. Ujazdowskich, ul. Polnej, ul. Marszałkowskiej czy pl. Zbawiciela. Około 1910 roku pojawiły się tutaj pierwsze tramwaje.

W latach dwudziestych XX wieku zlikwidowano koszary i w ich miejsce wybudowano według projektu Czesława Przybylskiego gmach Ministerstwa Spraw Wojskowych. 29 października 1933 roku u zbiegu z al. Niepodległości Prezydent Polski Ignacy Mościcki odsłonił Pomnik Poległych Saperów, upamiętniający tą formację, a w szczególności jej przedstawicieli poległych podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Uszkodzony monument podczas II wojny światowej przez Niemców nie został już odbudowany. Tuż przed wojną w okolicach pomnika powstał szpital wojskowy. Przez krótki okres ul. Nowowiejską przemianowano na ul. 6 sierpnia.

Lata 1939 i 1944 przyniosły wielkie zniszczenia w zabudowie ulicy. Dużo kamienic nie nadawało się do odbudowania, a część z nich została zburzona, bowiem w okolicy miała powstać Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa. Po zakończeniu działań wojennych przywrócono arterii jej dawną nazwę. Rozpoczęto także intensywne prace mające na celu przywrócenie w tym miejscu zabudowań.

Spółki miejskie w 2011 roku przeprowadziły remont arterii, w ramach którego m.in. na części ul. Nowowiejskiej wydzielona została droga rowerowa. Co ciekawe, jako pierwsza w stolicy, poprowadzona po czynnym torowisku tramwajowym.

Marcin Kalicki