XVII-wieczny obraz „Portret damy” Melchiora Geldorpa, zrabowany podczas II wojny światowej z Muzeum Narodowego w Warszawie, wrócił do macierzystych zbiorów. Uroczyste przekazanie obrazu, z udziałem Wicepremiera, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego oraz Ambasador Stanów Zjednoczonych w Polsce Georgette Mosbacher, odbyło się 14 września 2018 r. w Muzeum Narodowym w Warszawie. Obraz udało się odzyskać dzięki współpracy MKiDN z amerykańską służbą śledczą DHS/ICE Homeland Security Investigations.
 

Amerykańska służba śledcza DHS/ICE-Homeland Security Investigations odnalazła i zabezpieczyła obraz zrabowany w czasie II wojny światowej z Muzeum Narodowego w Warszawie w 2016 r. w Los Angeles. Nabyty w dobrej wierze obraz stał się ozdobą domu i częścią kolekcji dzieł sztuki dwóch amerykańskich artystów – znanego aktora filmowego, teatralnego, operowego i musicalowego Craiga Gilmore’a i cenionego malarza Davida Crockera. W szlachetnym akcie dobrowolnego wyrzeczenia i restytucji dzieła na rzecz pierwotnego właściciela, przekazali oni „Portret damy” Geldorpa Muzeum Narodowemu w Warszawie.

Owocna współpraca Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z DHS/ICE-Homeland Security Investigations trwa od 2010 r., kiedy HSI na prośbę polskiego resortu kultury zabezpieczyło obrazy Juliana Fałata „Naganka na polowaniu w Nieświeżu” i „Przed polowaniem w Rytwianach”. Prowadzone przez DHS/ICE-Homeland Security Investigations śledztwo dotyczące sprzedaży obrazów Fałata w 2006 r. w Nowym Jorku doprowadziło do zidentyfikowania jeszcze czterech innych obrazów stanowiących polskie straty wojenne, wśród nich był „Portret damy” Melchiora Geldorpa. Wszystkie dzieła zrabowano z Muzeum Narodowego w Warszawie.

Do Polski wróciły cztery obiekty. Oprócz odzyskanego właśnie „Portretu damy”, w 2014 r. do Muzeum Narodowego w Warszawie powrócił obraz Johanna Conrada Seekatza „Święty Filip chrzci sługę królowej Kandaki”, a w 2011 r. - „Naganka na polowaniu w Nieświeżu” i „Przed polowaniem w Rytwianach” autorstwa J. Fałata. Resort kultury nadal poszukuje dwóch obrazów: „Czerkiesi” Januarego Suchodolskiego (przed 1856 r.) oraz „Krajobraz z ludźmi i stadem” Jana van der Bendta (XVII w.).

Obraz M. Geldorpa „Portret damy” znajdował się w warszawskich zbiorach publicznych od 1935 r. Został zakupiony przez miasto wraz z kolekcją 94 obrazów od dr. Jana Popławskiego. Wojenne losy obiektu pozostają nieznane. Po upadku powstania warszawskiego wiele ze znajdujących się jeszcze w obrębie miasta zbiorów padło ofiarą grabieży lub uległo zniszczeniu, inne Niemcy wywieźli do składnic na Dolnym Śląsku, w Austrii i w Niemczech. Wśród nich najprawdopodobniej znajdował się obraz Geldorpa.


Melchior Geldorp (1607–1637) – malarz niemiecki, prawdopodobnie syn i uczeń Gortziusa Geldorpa. Był członkiem cechu malarzy w Kolonii. Malował przede wszystkim portrety i sceny religijne. „Portret damy” to jedyne obecnie znane, sygnowane i datowane dzieło artysty. Odzyskany obraz to portret nieznanej z imienia i nazwiska kobiety o wymiarach 88 x 65 cm. Prezentowany wizerunek patrycjuszki, ujęty w realistycznej konwencji, jest typowy dla stylu mistrza. Malowany jest techniką olejną na dębowej desce. Opatrzony został sygnaturą: ANNO 1628/ÆTATIS. 44 oraz monogramem: M(?).G. F.

Autorstwo obrazu badacze przypisywali wcześniej także Cornelisowi Ketelowi (1548–1616) i Gortziusowi Geldorpowi (1553–1618). Atrybucje te jednak wykluczono ze względu na daty życia artystów.
-----

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego stale monitoruje międzynarodowy rynek dzieł sztuki w poszukiwaniu polskich strat wojennych, weryfikuje zdigitalizowane zbiory publiczne za granicą oraz korzysta z wielu innych możliwości w zakresie odzyskiwania utraconych dóbr kultury. Odnalezione dobro kultury może stać się dziełem odzyskanym w przypadku pozytywnie zakończonego procesu restytucji, który wymaga przeprowadzenia badań proweniencyjnych, rekonstruujących i dokumentujących jego pochodzenie, negocjacji lub drogi prawnej. W ostatnich latach Wydział ds. Restytucji Dóbr Kultury, działający w strukturach Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych, nawiązał ścisłą współpracę z policją i prokuraturą oraz organami ścigania w innych krajach, m.in. Interpolem, Federalnym Biurem Śledczym (FBI), Homeland Security Investigations (HSI). Niejednokrotnie też korzystał z pomocy polskich placówek dyplomatycznych i konsularnych.

Żródło: Muzeum Narodowe w Warszawie