Rozmowa z Dr n. pr. Markiem Wochem, Zastępcą Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Pełnomocnikiem Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej projektu ustawy Dobrowolny ZUS dla Przedsiębiorców w Polsce.

REDAKCJA: Panie Rzeczniku, Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Elżbieta Witek postanowieniem z 16 stycznia 2023 r. przyjęła zawiadomienie o utworzeniu Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej projektu ustawy Dobrowolny ZUS dla Przedsiębiorców w Polsce. Czego dotyczy ten projekt?

MAREK WOCH: Projekt ustawy ma na celu przede wszystkim wprowadzenie dobrowolności podlegania publicznym ubezpieczeniom społecznym (tak zwanym „zusowskim”) przez osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą. Istota rozwiązań przewidzianych w projekcie opiera się na funkcjonującej obecnie instytucji „ulgi na start”, czyli wprowadzonego w 2018 r. wraz z „Konstytucją Biznesu” dobrowolnego sześciomiesięcznego zwolnienia z obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne przeznaczonego dla przedsiębiorców, którzy po raz pierwszy prowadzą działalność gospodarczą lub rozpoczynają ją po raz kolejny po 5 latach od zawieszenia lub zamknięcia poprzedniej działalności.

R: Został  Pan Pełnomocnikiem Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej tego projektu?

M. W. : Tak, to prawda. Jestem Pełnomocnikiem Komitetu, a Zastępcą został Poseł na Sejm RP - Paweł Kukiz. Komitet zaczyna zbiórkę minimum 100 tysięcy podpisów pod projektem, ma na to 3 miesiące.

R: Proszę nam trochę przybliżyć temat? – Co się ma zmienić, jeżeli projekt wejdzie w życie?

M.W. :Projekt przewiduje dwie zasadnicze zmiany mające na celu poszerzenie możliwości stosowania  ulgi w opłacaniu składki ZUS  – po pierwsze rezygnację z ograniczenia możliwości jej stosowania  tylko przez 6 miesięcy i tym samym nadanie jej charakteru bezterminowego. Każdy nowy przedsiębiorca, który założy działalność po wejściu w życie proponowanej przez nas ustawy będzie z mocy prawa zwolniony z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym. Po drugie,  projekt przewiduje wprowadzenie nowego uprawnienia dla każdego przedsiębiorcy już prowadzącego działalność do zwolnienia się z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym. Zwolnienie dotyczy ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i wypadkowego – zwolnić będzie można się tylko z tych trzech ubezpieczeń jednocześnie. Skorzystanie z powyższego uprawnienia, będzie wymagało złożenia wniosku o wyrejestrowanie z ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorcy, którzy nie złożą takiego wniosku, będą podlegali obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na zasadach takich samych, jak ma to miejsce obecnie.

R: Jeżeli przedsiębiorca skorzysta z możliwości zwolnienia z wnoszenia składem na ubezpieczenie społeczne, będzie się mógł z tego wycofać?

M.W.: Przedsiębiorca, zarówno nowy, podlegający zwolnieniu z mocy prawa, jak i taki, który skorzysta z uprawnienia, będzie mógł w każdej chwili zrezygnować ze zwolnienia, poprzez dokonanie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Zarówno wyrejestrowanie, jak
i zgłoszenie do ubezpieczeń, nastąpi z dniem wskazanym w odpowiednim wniosku przez przedsiębiorcę, ale nie wcześniej niż z dniem złożenia tego wniosku. Dodatkowo, projekt przewiduje utrzymanie rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie sytuacjom, w których pracodawcy wymuszaliby na pracownikach rozwiązanie stosunku pracy i przejście na samozatrudnienie.  Z nowego uprawnienia nie będzie mógł skorzystać przedsiębiorca, który wykonuje działalność dla pracodawcy w ramach stosunku pracy, w ciągu roku kalendarzowego, w którym założył działalność lub w roku poprzednim.

R: Jakie Pan przewiduje skutki tych rozwiązań?

MW : Skutki wprowadzenia zaproponowanych w projekcie zmian powinny przyczynić się do zwiększenia poziomu wolności gospodarczej w Polsce, a także pobudzić wzrost gospodarczy, dzięki uwolnieniu środków pieniężnych przeznaczanych dotychczas na obowiązkowe składki ubezpieczeniowe. Inicjatorzy projektu zakładają, że tym samym przyczyni się on do redukcji, tak zwanej, szarej strefy, która w ostatnich latach ponownie zaczęła gwałtowanie wzrastać. Ponadto projekt ograniczy zjawisko rosnącego zadłużenia przedsiębiorców względem ZUS z tytułu składek na ich własne, osobiste ubezpieczenia. Możliwość zwolnienia z obowiązku podlegania ubezpieczeniom powinna sprawić, że przedsiębiorstwa, zamiast przymusowych likwidacji z powodu egzekucji powyższego zadłużenia, będą mogły kontynuować działalność.

R: Tak, tyle, że wprowadzenie tego projektu może się odbić na wpływach do ZUS?

MW : To prawda. Przyjęcie projektu może wiązać się ze spadkiem wpływów do ZUS. Według danych za I półrocze 2022 r., miesięczny przypis składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą wyniósł 1154,853 mln zł. Przy założeniu, że 25% ubezpieczonych zrezygnuje z ubezpieczenia, należne wpływy do FUS zmniejszyłyby się do 866 139 750 zł, a gdyby było to 50%, to pomniejszyłyby się do kwoty 577 426 500 zł. Należy jednak wskazać, że równocześnie z jednej strony zmniejszyłyby się wydatki ZUS na świadczenia dla przedsiębiorców, z uwagi na brak prawa do świadczeń osób, które zrezygnują z ubezpieczeń, a z drugiej zwiększą się wpływy do budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego, ze względu na brak możliwości odliczenia od dochodu albo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie społeczne przez osoby, które nie będą ich opłacać. Przykładowo – osoba rozliczająca się podatkiem liniowym w roku 2022 wpłacałaby z tego tytułu o 197,06 zł więcej miesięcznie. Zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, tak jak i zgłoszenie wyrejestrowania z tych ubezpieczeń, będzie można złożyć bezpośrednio do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub za pomocą Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, zgodnie z obecnymi przepisami.

R: Dziękujemy bardzo za rozmowę.