Lapidarium składające się z tablic i obelisków pochodzących z dawnych cmentarzy osadników niemieckich z terenów Białołęki już po remoncie. Prace rozpoczęły się dwa miesiące temu. Rezultaty można podziwiać przy ul. Ruskowy Bród

Płyty nagrobne datowane są od końca XIX w. do lat 30.XX w., lapidarium to ważny element dziedzictwa kulturowego i historycznego Białołęki. Jego zachowanie w należytym stanie jest niezwykle istotne dla mieszkańców dzielnicy, gdyż stanowi świadectwo po dawnych osadnikach niemieckich tzw. olędrach.

Historia cmentarza ewangelickiego

Lapidarium graniczy z dawnym cmentarzem ewangelickim przy ul. Ruskowy Bród, który był miejscem pochówku „olęderskich” osadników. Został on zamknięty po 1941 roku kiedy niemieccy okupanci przesiedlili osadników z Białołęki najprawdopodobniej na Pomorze. W 1944 roku tereny Białołęki były areną walk frontowych, o czym świadczą zachowane liczne ślady postrzałów na powierzchni kamiennych nagrobków. Od 2012 roku cmentarz ujęty jest w gminnej ewidencji zabytków.

W skład lapidarium wchodzi siedemnaście nagrobków, bądź ich fragmentów, wykonanych z piaskowca, granitu i wapienia. Obiekty ustawione są w szeregu, kompozycyjnie tworząc „ścianę pamięci”.

Konserwacja płyt z lapidarium

Na zlecenie Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków w listopadzie 2024 roku zostały przeprowadzone zachowawcze prace konserwatorskie wykonane przez firmę Portofino Magdalena Olszowska.

W ramach prac usunięto zabrudzenia powierzchniowe. Zdjęto nawarstwienia biologiczne metodami mechanicznymi i chemicznymi, przeprowadzono kompleksową dezynfekcję. Oczyszczono powierzchnię kamienia także metodami mechanicznymi i chemicznymi. Ubytki i spękania uzupełniono drobnoziarnistą zaprawą mineralną oraz pokryto warstwą odpychającą wodę.

Jak eksponować zabytkowe płyty

Obecnie nagrobki ustawione są w formie „ściany pamięci”. Stoją w szeregu, ciasno jedne obok drugich wzdłuż spacerowej alei na terenie rekreacyjnym przeznaczonym na skatepark i plac zabaw.

W wąskich przestrzeniach pomiędzy obiektami z czasem gromadzi się ziemia oraz liście spadające z sąsiadujących drzew i krzewów. Nawarstwienia te mają negatywny wpływ na stan zachowania kamiennych obiektów i ich zawilgocenie.

BSKZ będzie współpracować z dzielnicą, by opracować nową aranżację lapidarium, w której ustawienie płyt nie powodowało problemów konserwatorskich. Tak, by godne upamiętnienie dawnych mieszkańców, było także bardziej czytelne dla każdego odbiorcy.  

Źródło/fot.Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków