Według danych statystycznych, w Warszawie mieszka ponad 960 tys. kobiet*. Zapytano mieszkanki, co myślą o rynku pracy, godzeniu życia zawodowego z prywatnym oraz dostępie do opieki zdrowotnej. Badania przeprowadzono również wśród Ukrainek.

Katarzyna Wilkołaska-Żuromska, pełnomocniczka ds. kobiet Prezydenta m.st. Warszawy, odpowiedzialna za realizację projektu badawczego: – Do udziału w badaniach jakościowych zaprosiliśmy warszawianki z różnych grup wiekowych i różnych dzielnic, aby poznać ich opinie na temat sytuacji na rynku pracy, podziału obowiązków domowych i jakości opieki zdrowotnej. Co istotne – badania jakościowe pozwalają nam poznać i zrozumieć, jak funkcjonują kobiety w Warszawie. Po raz pierwszy zapytaliśmy również obywatelki Ukrainy o ich spostrzeżenia i sposób funkcjonowania w mieście. To one   stanowią najliczniejszą grupę cudzoziemek mieszkających w Warszawie.

Łączenie życia zawodowego i osobistego

Większość respondentek zauważa nierówny podział obowiązków domowych, który - jak wynika z różnych badań - jeszcze bardziej się nasilił w czasie lockdownu. Kobietom w Warszawie trudno jest godzić życie zawodowe z rodzinnym – takie spostrzeżenia mają przede wszystkim młodsze mieszkanki, które dopiero rozpoczynają karierę zawodową i prowadzenie własnego gospodarstwa domowego, a także zakładają rodziny. Kobiety często zajmują się domem same,  a udział partnera  w pracach domowych jest niewielki. – Ponadto po urodzeniu dziecka zaczynają dostrzegać dyskryminację w pracy. Są gorzej postrzegane przez pracodawców – jako mniej efektywne pracowniczki. Bardziej doświadczone kobiety widzą też lukę płacową - zauważa Katarzyna Wilkołaska-Żuromska.

Natomiast warszawianki-Ukrainki oprócz problemów związanych z nierównym podziałem obowiązków domowych i często uzależnieniem finansowym od partnerów, czują się dyskryminowane na rynku pracy ze względu na narodowość. Migrantki z Ukrainy otrzymują gorsze wynagrodzenie niż Polki, ale i gorsze stanowiska, które często są niezgodne z ich kwalifikacjami. Doświadczają również segregacji poziomej na rynku pracy, a wykonywane przez nie zajęcia - głównie w branżach sfeminizowanych - są niżej wynagradzane i mniej prestiżowe. Barierą zawodową jest zarówno brak sieci kontaktów i znajomości branży, środowiska zawodowego, ale także często niewystarczające kompetencje językowe (znajomość polskiego). Ponadto niektórzy pracodawcy wykorzystują ich trudną sytuację związaną z procedurą legalizacji pobytu. Dodatkowo z przeprowadzonych badań wynika, że Ukrainki nie identyfikują się jako warszawianki i nie czują się też adresatkami oferty miasta.

Warszawianki a zdrowie

Dzięki większemu dostępowi do specjalistów, mieszkankom Warszawy jest  łatwiej dbać o zdrowie niż kobietom z mniejszych miast, chociaż problemem są długie terminy oczekiwania na wizytę.

Życie w wielkim mieście nie sprzyja jednak dbaniu o zdrowie. Jak wynika z przeprowadzonych badań, kobiety wzajemnie motywują się do podejmowania działań profilaktycznych, motywują je też najbliżsi oraz dostępność usług medycznych. W praktyce wiele respondentek wykonuje badania regularnie. Zdarza się jednak,  że kolejki do lekarza czy trudności z uzyskaniem skierowania negatywnie wpływają na regularność w zakresie profilaktyki. Wysiłek konieczny do umówienia się na badania w ramach NFZ zniechęca do regularnych badań profilaktycznych. Według wcześniejszych badań, przeprowadzonych metodą ilościową, w 2015 r. jedynie 28 proc. warszawianek wykonało USG piersi lub mammografię, a 40 proc. cytologię. 

Ukrainki mieszkające w Warszawie korzystają z badań takich jak  cytologia czy USG piersi jedynie w sytuacji, gdy już zauważą niepokojące objawy.

Raport z badań, a odpowiedź miasta

– Badania jakościowe, które przeprowadziliśmy wśród warszawianek, pokazują sposób funkcjonowania kobiet, ale również problemy, jakie napotykają w codziennym życiu – mówi Katarzyna Wilkołaska-Żuromska. – Korzystając z tej wiedzy, jesteśmy w stanie przygotować projekty i działania, które faktycznie odpowiadają ich potrzebom – dodaje pełnomocniczka.

Obszar pracy

Aby wspierać aktywizację zawodową kobiet oraz ich powrót na rynek pracy, w Warszawie rozwijamy program bezpłatnych żłobków – obecnie miasto zapewnia ponad 14,5 tys. miejsc w placówkach miejskich oraz podmiotach prywatnych, gdzie wykupiono miejsca opieki dla dzieci w standardzie miejskim. Przypominamy, że od września 2019 roku, wszystkie miejsca w żłobkach oraz punktach dziennej opieki są bezpłatne – rodzice płacą jedynie za wyżywienie dzieci.

W przeprowadzonych przez miasto pod koniec sierpnia tego roku badaniach wśród rodziców, których dzieci chodzą do żłobka - oraz tych, którzy dopiero wyślą je do placówek - 19 proc. ankietowanych wskazało, że obawia się utraty zatrudnienia.

W celu wsparcia mieszkanek, które wracają do pracy z urlopów macierzyńskich i wychowawczych oraz kobiet, które utraciły pracę lub obawiają się, że stracą zatrudnienie w związku z kryzysem wywołanym pandemią, Warszawa uruchomiła projekt „Mama– Warszawianka na rynku pracy. Wygrajmy z COVIDEM". Program realizowany przez Fundację Sieć Przedsiębiorczych Kobiet przy wsparciu Fundacji Sukcesu Pisanego Szminką, obejmuje warsztaty i szkolenia, które mają uchronić matki aktywne zawodowo przed negatywnymi skutkami pandemii na rynku pracy i jednocześnie wzmocnić ich poczucie własnej wartości. Z oferty szkoleń mogą również korzystać migrantki mieszkające w Warszawie, pochodzące z Ukrainy czy Białorusi. Aby wziąć udział w programie należy wypełnić formularz online, dostępny w specjalnej zakładce na stronie Sieci Przedsiębiorczych Kobiet. Wyniki rekrutacji będą znane już 13 października.

Kobiety, które potrzebują  wsparcia  w biznesie, mogą również korzystać z nowej edycji programu doradczego Centrum Przedsiębiorczości Smolna. Programy dla przedsiębiorczyń z Warszawy obejmują konsultacje prawne, księgowe i biznesowe w  wersji online.

Warszawa bierze również udział w międzynarodowym projekcie „Connection – współpraca miast na rzecz działań integracyjnych", aby wypracować skuteczne rozwiązania w obszarze integracji imigrantek oraz wymianę dobrych praktyk w tym zakresie.

Warto przypomnieć, że cudzoziemcy mieszkający w Warszawie mogą korzystać z oferty Centrum Wielokulturowego współfinansowanego ze środków miejskich. Centrum to miejsce aktywności lokalnej, które zapewnia m.in. porady prawne, w tym przeciwdziałające dyskryminacji, doradztwo zawodowe oraz wsparcie psychologiczne. Planujemy również rozszerzyć zakres tłumaczenia oferty miasta.

Obszar zdrowia

W obszarze opieki zdrowotnej i potrzeb, na które wskazywały w badaniach respondentki, należy podkreślić, że Warszawa zapewnia gabinety ginekologiczne dostępne dla kobiet z niepełnosprawnościami otwarte po godzinach funkcjonowania przychodni (funkcjonują w miejskich szpitalach: Praskim i Solcu). Miasto finansuje również programy profilaktyki zdrowotnej, w tym szczepienia przeciwko grypie dla kobiet w ciąży. Program zakłada objęcie szczepieniami ponad 3 tys. kobiet w każdym sezonie grypowym. W zakresie profilaktyki zakażeń wirusem brodawczaka ludzkiego pn. „HPV 12" , Warszawa zapewnia bezpłatne szczepienia dla ok. 9 tys. dziewcząt i chłopców w wieku 12 lat. – Co ważne, planujemy także uruchomienie miejskiego programu zwiększającego dostęp do badań profilaktycznych w zakresie nowotworów szyjki macicy i piersi – podkreśla  Katarzyna Wilkołaska-Żuromska i dodaje, że miasto widzi również potrzebę przygotowania oddzielnej kampanii edukacyjnej w zakresie profilaktyki zdrowotnej  skierowanej do Ukrainek. Nie chodzą one do lekarza ze względu na koszt wizyt prywatnych, ale również dlatego, że nie wszystkie mają świadomość przysługującego im prawa do bezpłatnej opieki zdrowotnej, mimo zatrudnienia w oparciu o umowy cywilnoprawne. Warto dodać, że w miejskich szpitalach pracują lekarze posługujący się różnymi językami, w tym ukraińskim, dzięki czemu pacjenci nie odczuwają dyskomfortu z powodu bariery językowej. We wszystkich miejskich podmiotach lecznictwa otwartego jest możliwość uzyskania przez cudzoziemców teleporady.

*Dane GUS, stan na 31.12.2019 r.

Raporty można znaleźć na stronie: um.warszawa.pl/sytuacja warszawianek raport z badań jakościowych

Źródło: UM Warszawa