2 kwietnia będziemy obchodzili Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. O tym, jak ważne jest, aby wcześnie zdiagnozować to zaburzenie od 15 lat mówi Fundacja Promitis, która działa na rzecz budowania społecznej świadomości na temat autyzmu i jego wczesnej diagnostyki. Fundacja ponownie ruszyła z akcją “Autyzm -potrafię rozpoznać”. O akacji, stereotypach dotyczących autyzmu i przede wszystkim wyzwaniach stojących przed osobami ze spektrum autyzmu rozmawiamy z Karoliną Wyrobek, prezesem Fundacji PROMITIS, dyrektorem ds. merytorycznych Centrum Terapii PROMITIS, logopedą, terapeuta integracji sensorycznej (SI), terapeutą ręki, terapeutą logorytmiki

Co dziś wiemy o przyczynach autyzmu? Czy wciąż wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi?

Autyzm jest złożonym zaburzeniem neurorozwojowym, którego przyczyny nie są jeszcze w pełni poznane. Współczesne badania wskazują na istotną rolę czynników genetycznych oraz środowiskowych. Mimo postępów w badaniach, wiele aspektów dotyczących etiologii autyzmu pozostaje niewyjaśnionych, co stanowi wyzwanie dla naukowców na całym świecie.

Jakie są pierwsze sygnały w zachowaniu dziecka, które powinny zwrócić uwagę rodzica?

Pierwsze sygnały, które mogą sugerować zaburzenia ze spektrum autyzmu, często ujawniają się już we wczesnym dzieciństwie. Każde dziecko rozwija się w indywidualnym tempie, jednak istnieją pewne zachowania, które powinny zwrócić uwagę rodziców i skłonić do konsultacji ze specjalistą.

1. Brak reakcji na imię – dziecko może nie odwracać głowy ani nie wykazywać zainteresowania, gdy jest wołane.

2. Ograniczony kontakt wzrokowy – dziecko rzadko patrzy w oczy, nie podąża wzrokiem za przedmiotami czy twarzami innych osób.

3. Opóźniony rozwój mowy lub jej brak – dziecko może nie gaworzyć, nie próbować naśladować dźwięków lub mieć trudności z rozwijaniem umiejętności komunikacyjnych.

4. Brak wskazywania palcem – dziecko nie pokazuje przedmiotów, które je interesują, ani nie próbuje zwrócić uwagi rodzica na coś w otoczeniu.

5. Powtarzalne ruchy i zachowania – machanie rękami, kręcenie się wokół własnej osi, układanie przedmiotów w określonym porządku mogą wskazywać na trudności w regulacji sensorycznej.

6. Trudności w interakcjach społecznych – dziecko może unikać zabawy z innymi, nie wykazywać zainteresowania wspólnymi aktywnościami czy nie reagować na emocje bliskich.

7. Niechęć do zmian i schematyczność zachowań – dziecko może przejawiać silne przywiązanie do rutyny, reagować niepokojem na zmiany w otoczeniu czy domagać się powtarzalnych czynności.

8. Nadmierna lub osłabiona wrażliwość na bodźce – dziecko może być wyjątkowo wrażliwe na dźwięki, światło, dotyk lub z kolei nie reagować na ból czy inne bodźce zewnętrzne.

Każde z tych zachowań samo w sobie nie musi oznaczać autyzmu, ale ich występowanie w większej liczbie powinno skłonić rodziców do obserwacji i konsultacji z psychologiem. Wczesne rozpoznanie różnic w funkcjonowaniu dziecka pozwala na wdrożenie odpowiedniego wsparcia i terapii, co może znacząco wpłynąć na jego dalszy rozwój i jakość życia.

Jeżeli rodzic zauważy niepokojące go zachowania, co powinien zrobić?

Kluczowe jest szybkie działanie. Warto zacząć od uważnej obserwacji – zanotować, kiedy i w jakich sytuacjach pojawiają się trudności, np. brak reakcji na imię, czy trudności w interakcjach.

Następnie warto skonsultować się z psychologiem dziecięcym, który oceni rozwój dziecka i wskaże dalsze kroki. Diagnoza w specjalistycznej placówce pozwala określić potrzeby dziecka i wdrożyć odpowiednią terapię, co znacząco wpływa na jego przyszłość.

W Fundacji PROMITIS doskonale wiemy, jak stresujące mogą być pierwsze kroki w diagnozie autyzmu. Dlatego oferujemy bezpłatne konsultacje, podczas których wspieramy rodziców w zrozumieniu sytuacji i pomagamy znaleźć najlepsze rozwiązania. Wystarczy się z nami skontaktować – jesteśmy tutaj, by pomóc.

Jest diagnoza i co dalej?

Diagnoza autyzmu to moment, który często budzi w rodzicach wiele emocji – od niepewności po pytania o przyszłość dziecka. To jednak nie koniec drogi, a początek świadomego wsparcia, które może znacząco wpłynąć na rozwój malucha. Wczesna interwencja terapeutyczna odgrywa kluczową rolę – im szybciej dziecko otrzyma odpowiednie wsparcie, tym większa szansa na rozwój umiejętności komunikacyjnych, społecznych i samodzielności.

Po diagnozie konieczne jest podjęcie profesjonalnej terapii w poradni psychologiczno-pedagogicznej lub zapisanie dziecka do przedszkola czy szkoły specjalizującej się w pracy z dziećmi w spektrum autyzmu. To decyzja, która może wpłynąć na całe jego życie.

W PROMITIS od 15 lat pomagamy dzieciom i ich rodzinom, oferując kompleksowe wsparcie – prowadzimy poradnie psychologiczno-pedagogiczne, przedszkola i szkołę dla dzieci z autyzmem. Zapewniamy profesjonalną terapię, indywidualne podejście i bezpieczne środowisko, w którym dzieci mogą rozwijać swój potencjał. Wspieramy również rodziców, pomagając im odnaleźć się w nowej sytuacji i podejmować najlepsze decyzje dla swojego dziecka.

Jeśli nie wiesz, od czego zacząć, zapraszamy na bezpłatne konsultacje – pomożemy znaleźć najlepsze rozwiązanie i wesprzemy Cię na każdym etapie tej drogi.

Dlaczego tak ważne jest wczesne postawienie diagnozy?

Wczesna diagnoza autyzmu jest kluczowa, ponieważ umożliwia jak najszybsze wdrożenie odpowiedniej terapii, co znacząco zwiększa szanse dziecka na rozwój umiejętności komunikacyjnych, społecznych i samodzielności. Pierwsze lata życia to okres największej plastyczności mózgu, dlatego szybka interwencja może przynieść najlepsze efekty. Dzięki wczesnej diagnozie możliwe jest także dostosowanie środowiska edukacyjnego i wsparcie rodziców w świadomym towarzyszeniu dziecku w jego rozwoju.

Co może osiągnąć dziecko z diagnozą autyzmu przy odpowiednim wsparciu terapeutycznym?

Dziecko z diagnozą autyzmu, które otrzyma odpowiednie wsparcie terapeutyczne, ma szansę na znaczącą poprawę w zakresie komunikacji, funkcjonowania społecznego i samodzielności. Dzięki indywidualnie dobranym metodom terapii może rozwijać umiejętności językowe, lepiej rozumieć emocje swoje i innych, a także nabywać kompetencje niezbędne do nauki i codziennego życia.

Odpowiednia terapia pozwala także na budowanie poczucia bezpieczeństwa i pewności siebie, co otwiera przed dzieckiem większe możliwości edukacyjne, a w przyszłości – zawodowe i społeczne. Wiele dzieci ze spektrum, przy odpowiednim wsparciu, może rozwijać swoje pasje i w pełni wykorzystywać swój potencjał.

Dziś dużo mówi się o spektrum autyzmu, co mieści się w tym określeniu?

Spektrum autyzmu to szeroki zakres zaburzeń neurorozwojowych, które mogą mieć różne nasilenie i objawy, ale łączą je specyficzne wzorce zachowań.

Każda osoba w spektrum jest inna – dlatego tak ważne jest indywidualne podejście i dostosowanie terapii do jej unikalnych potrzeb.

W różnych rozmowach spotkałam się z zarzutem, że diagnozy dotyczące właśnie spektrum autyzmu są wydawane na wyrost. Z Pani punktu widzenia, czy to zaburzenie rozwoju rzeczywiście jest coraz bardziej powszechne, czy rozpoznania stawiane są nieco na wyrost?

Wzrost liczby diagnoz autyzmu wynika przede wszystkim ze zwiększonej świadomości społecznej oraz lepszych narzędzi diagnostycznych, które pozwalają na wcześniejsze i bardziej precyzyjne rozpoznawanie zaburzeń ze spektrum autyzmu. Dawniej wiele dzieci pozostawało niezdiagnozowanych lub błędnie klasyfikowanych, a dziś wiemy, jak różnorodnie może objawiać się autyzm – szczególnie u dziewczynek, u których symptomy mogą być mniej oczywiste.

Nie można jednak mówić o "nadmiarowych" diagnozach – każda diagnoza opiera się na precyzyjnych kryteriach klinicznych. W rzeczywistości wczesne rozpoznanie pozwala na skuteczniejsze wsparcie dziecka i zwiększa jego szanse na lepsze funkcjonowanie w przyszłości. W PROMITIS dbamy o rzetelny proces diagnostyczny, oparty na wnikliwej obserwacji i współpracy ze specjalistami, aby każda rodzina mogła otrzymać jasne wskazówki i odpowiednie wsparcie.

Czy autyzm diagnozowany jest również u osób dorosłych?

Tak, autyzm może być diagnozowany u osób dorosłych, zwłaszcza jeśli objawy były wcześniej niezauważone lub błędnie interpretowane. Diagnoza w dorosłości może pomóc w lepszym zrozumieniu siebie i uzyskaniu odpowiedniego wsparcia.

Jaka jest dziś społeczna świadomość autyzmu?

Świadomość autyzmu w społeczeństwie rośnie, jednak wciąż istnieje wiele mitów i nieporozumień związanych z tym zaburzeniem. Coraz więcej osób rozumie, że autyzm to spektrum, a każda osoba może mieć inne potrzeby i sposób funkcjonowania. Wzrasta także dostęp do informacji, dzięki czemu rodzice szybciej reagują na pierwsze objawy, a nauczyciele i specjaliści są lepiej przygotowani do pracy z dziećmi w spektrum.

Niemniej wciąż istnieją bariery – zarówno w dostępie do diagnostyki i terapii, jak i w społecznym postrzeganiu autyzmu. Osoby ze spektrum często spotykają się z niezrozumieniem lub brakiem akceptacji, dlatego tak ważne są edukacja i kampanie społeczne, które pomagają zmieniać sposób myślenia o autyzmie.

Jakie wyzwania stoją przed osobami z autyzmem, ale i ich bliskimi?

Osoby z autyzmem i ich bliscy na co dzień mierzą się z wieloma wyzwaniami – zarówno w zakresie edukacji, komunikacji, jak i funkcjonowania w społeczeństwie.

1. Dostęp do specjalistycznej terapii – Chociaż świadomość autyzmu rośnie, wielu rodziców nadal napotyka trudności w szybkim dostępie do diagnozy i odpowiedniego wsparcia terapeutycznego.

2. Edukacja dostosowana do indywidualnych potrzeb – Nie każda szkoła czy przedszkole jest przygotowane do pracy z dziećmi w spektrum autyzmu, co może utrudniać rozwój i integrację z rówieśnikami.

3. Zrozumienie i akceptacja – Mimo większej świadomości społecznej, osoby autystyczne i ich rodziny wciąż spotykają się z niezrozumieniem, stereotypami i barierami w codziennym funkcjonowaniu.

4. Przygotowanie do samodzielnego życia – Osoby w spektrum mogą potrzebować wsparcia w rozwijaniu umiejętności społecznych, zawodowych i niezależności, co wymaga czasu i odpowiednich warunków.

W PROMITIS od 15 lat pomagamy dzieciom i ich rodzinom odnaleźć się w tej rzeczywistości. Oferujemy profesjonalną terapię, edukację w naszych przedszkolach i szkole oraz wsparcie rodziców na każdym etapie. Naszym celem jest stworzenie środowiska, w którym każde dziecko może rozwijać swój potencjał i budować jak najlepszą przyszłość.

Wokół autyzmu narosło wiele stereotypów, które z nich wg Pani należy w pierwszej kolejności obalić?

Wciąż funkcjonuje wiele mitów na temat autyzmu, które utrudniają zrozumienie i akceptację osób w spektrum. Warto obalić przede wszystkim trzy najczęstsze stereotypy:

1. "Autyzm to choroba, którą można wyleczyć" – Autyzm nie jest chorobą, lecz odmiennym sposobem funkcjonowania mózgu. Nie da się go „wyleczyć”, ale odpowiednie wsparcie terapeutyczne pozwala rozwijać umiejętności i ułatwia codzienne funkcjonowanie.

2. "Osoby z autyzmem nie okazują uczuć i nie nawiązują relacji" – To nieprawda. Osoby autystyczne mogą przeżywać emocje równie głęboko jak neurotypowe, choć często wyrażają je w inny sposób. Potrzebują akceptacji i zrozumienia, aby budować relacje na własnych warunkach.

3. "Dziecko z autyzmem najlepiej odnajdzie się w grupie neurotypowych rówieśników i będzie ich naśladować" – To założenie nie zawsze jest trafne. Dzieci w spektrum często mają trudności w spontanicznym naśladowaniu zachowań innych i mogą potrzebować indywidualnych metod nauki. W grupie neurotypowych rówieśników mogą czuć się przytłoczone, co paradoksalnie może utrudniać ich rozwój. W wielu przypadkach lepszym rozwiązaniem jest środowisko dostosowane do ich potrzeb, gdzie uczą się w swoim tempie, z wykorzystaniem odpowiednich strategii terapeutycznych.

W Warszawie ruszyła kampania Fundacji Promitis „Autyzm – potrafię rozpoznać”. Jaki jest jej cel?

Kampania „Autyzm – potrafię rozpoznać”, zainicjowana przez Fundację PROMITIS, ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat wczesnych objawów autyzmu oraz znaczenia szybkiej diagnozy. Chcemy, aby rodzice, nauczyciele i opiekunowie potrafili dostrzec pierwsze sygnały autyzmu u dzieci i wiedzieli, gdzie szukać pomocy.

Wczesne rozpoznanie trudności i odpowiednia terapia mogą znacząco wpłynąć na przyszłość dziecka, dlatego poprzez szkolenia, warsztaty i bezpłatne konsultacje edukujemy i wspieramy rodziny. Nasza kampania to krok w stronę bardziej świadomego i wspierającego społeczeństwa, w którym każde dziecko ma szansę na rozwój zgodny ze swoimi możliwościami.

[Więcej o akcji przeczytacie tu: https://informator-stolicy.pl/artykul/autyzm-potrafie-rozpoznac-przeszkolono-ponad-200-osob-z-kadry-warszawskich-zlobkow-publicznych]

Jakie działania zostały zaplanowane w ramach kampanii?

W ramach kampanii zaplanowano szereg skutecznych i merytorycznych działań, skierowanych zarówno do rodziców, jak i nauczycieli, pedagogów oraz specjalistów pracujących z dziećmi.

1. Szkolenia dla nauczycieli, pedagogów i specjalistów
   Realizujemy szeroko zakrojone programy edukacyjne dla osób pracujących z dziećmi, aby umożliwić im skuteczniejsze rozpoznawanie wczesnych objawów autyzmu oraz dostosowanie metod wsparcia do indywidualnych potrzeb dzieci w spektrum. Przeszkoliliśmy już kadrę 80 żłobków publicznych w Warszawie, w których wiedzę na temat wczesnych objawów autyzmu zdobyło ponad 200 osób. Kolejnym etapem będą szkolenia dla przedszkoli publicznych, aby jak najwięcej nauczycieli potrafiło szybko reagować i wspierać dzieci w spektrum.
    

2. Warsztaty dla rodziców i opiekunów
   Rodzice mogą uczestniczyć w dedykowanych warsztatach, które dostarczają praktycznych informacji na temat pierwszych sygnałów autyzmu, procesu diagnostycznego oraz dostępnych form wsparcia terapeutycznego.
    

3. Bezpłatne konsultacje i dni otwarte
   W naszych poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz placówkach terapeutycznych organizujemy spotkania, podczas których rodzice mogą uzyskać profesjonalne wskazówki dotyczące rozwoju swojego dziecka.
    

4. Kampania informacyjna i materiały edukacyjne
   Tworzymy rzetelne treści edukacyjne – broszury, infografiki, materiały wideo oraz publikacje medialne, które pomagają lepiej zrozumieć autyzm i jego wczesne objawy. Nasza kampania obejmuje także działania w mediach społecznościowych oraz współpracę z patronami medialnymi.
    

5. Program ambasadorski i współpraca z ekspertami
   Zaangażowanie uznanych specjalistów oraz osób publicznych w promocję kampanii pozwala na zwiększenie jej zasięgu i dotarcie do szerszej grupy odbiorców.

W ramach kampanii „Autyzm – potrafię rozpoznać” łączymy ekspercką wiedzę, wieloletnie doświadczenie i realne działania, aby budować społeczeństwo bardziej świadome i otwarte na potrzeby dzieci ze spektrum autyzmu. Naszym celem jest zapewnienie rodzicom i specjalistom konkretnych narzędzi, które pomogą im skutecznie wspierać dzieci w ich rozwoju.

Informator Stolicy objął akcję patronatem medialnym.

fot. freepik