Pięć godzin dziennie bez jednej minuty w dni powszednie, a w weekendy pięć godzin i szesnaście minut. Tyle czasu nastolatki spędzają w internecie - wynika z raportu „Nastolatki” opublikowanego przez NASK. Średni wiek kontaktu z pornografią to 11 lat. Co trzeci nastolatek ogląda ją regularnie - codziennie lub kilka razy w tygodniu. Badanie pokazuje rozdźwięk między rzeczywistością, a tym, co wiedzą o swoich dzieciach rodzice

Raport „Nastolatki” rysuje obraz cyfrowej codzienności dzieci i młodzieży. Badanie przeprowadzone przez ekspertów NASK pokazuje zarówno korzyści płynące z aktywności online, jak i złożone zagrożenia, jakie się z nią wiążą. To opis rzeczywistości, w której żyją młodzi ludzie i wyzwań, z jakimi muszą na co dzień się mierzyć.

„Pokazujemy rzeczywistość nastolatków, dla których cyfrowy świat stał się nieodłączny. Jest to największe tego typu badanie w Polsce robione cyklicznie. Jego metodologia pozwala pokazywać rzeczywistą perspektywę polskiej młodzieży mieszkającej w miejscowościach różnej wielkości. To, że prowadzimy badanie po raz szósty, pozwala na zrozumienie szybko zmieniającej się rzeczywistości, w której żyją dzieci - wyjaśnia Radosław Nielek, dyrektor NASK-PIB.

Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji, zwrócił uwagę, że raport „Nastolatki” to nie tylko statystyka, ale także recepta na konkretne działania. „Chcemy, żeby internet był bardziej przyjazny, a prawo w tym obszarze bardziej zrozumiałe. Pamiętajmy, że internet pomaga, ale może być też źródłem patologii czy hejtu” - zauważa.

Według raportu polskie dzieci coraz wcześniej rozpoczynają swoją cyfrową przygodę. Aż 40 proc. dzieci dostaje swój smartfon jeszcze przed ukończeniem 9. urodzin. Internet staje się ich codziennością - średnio spędzają w nim niemal 5 godzin dziennie w tygodniu i 5 godzin 16 minut w weekendy. Jest to mniej niż rekordowe 5 godz. 36 min w 2022 roku.

Światy dorosłych i dzieci mają coraz mniej wspólnych obszarów. Jeśli dziecko spędza w telefonie niemal 5 godzin dziennie, a rodzic nie wie, co tam robi, to trudno mówić o spędzaniu czasu razem. Zdaniem opiekunów w tygodniu ich dzieci spędzają w sieci godzinę mniej niż w rzeczywistości, w weekend różnica między deklaracjami nastolatków, a tym, jak szacują to rodzice, wynosi 21 minut. Choć 57 proc. dorosłych twierdzi, że ustala zasady korzystania z internetu, potwierdza to jedynie 21 proc. nastolatków.

„Podobnie z kontrolą dostępu do treści dla dorosłych - 58 proc. rodziców deklaruje, że ją sprawuje, ale tylko 18 proc. młodych to potwierdza. To statystyczna przepaść między tym, co mówią dorośli a rzeczywistością dzieci” - twierdzi Agnieszka Ładna, kierowniczka Zespołu badań nad cyberprzestrzenią i cyberbezpieczeństwem w NASK i współautorka raportu.

Sztuczna inteligencja towarzyszy młodym nie tylko w nauce (48 proc.) i odrabianiu lekcji (40 proc.), ale także w czasie wolnym - 23 proc. traktuje ją jako źródło rozrywki, a 21 proc. sięga po nią z nudów. 43 proc. rodziców uważa, że ich dzieci w ogóle nie korzystają z AI, a kolejne 30 proc. nie ma co do tego pewności. Zagrożenia online to dziś nie tylko wymiana wiadomości z nieznajomym. Ponad 25 proc. nastolatków otrzymało nagie lub półnagie zdjęcia. Ryzykowne zachowanie to także codzienność wśród dużej części młodych ludzi. Challenge i patostreamy- 33 proc. chłopców brało udział w internetowych wyzwaniach, a 22 proc. nastolatków oglądało patostreamy.

Problemem staje się także uzależnienie od telefonu. 31 proc. nastolatków ma trudność z rozstaniem z urządzeniem. 55 proc. widzi potrzebę ograniczenia korzystania z telefonu, a 52 proc. używa go dłużej niż planowało. Co czwarty odczuwa fizyczne i emocjonalne skutki nadmiernego używania, a robią to w niemal każdy momencie dnia.

„Multiskreening to nowa norma - młodzi skrolują podczas jedzenia (55 proc.), zasypiania (50 proc.), nauki (45 proc.), oglądania TV (43 proc.), rozmowy z rówieśnikami (33 proc.) i rodzicami (17 proc.). Aż 58 proc. nastolatków, w tym 66 proc. dziewcząt, korzysta z internetu równolegle z innymi czynnościami” - informuje Filip Konopczyński, dyrektor Biura analiz i badań w NASK.

Według danych raportu NASK cyberprzemoc pozostaje poważnym problemem. Najczęstsze formy to wyzywanie (29 proc.), ośmieszanie (19 proc.), poniżanie (18 proc.) i straszenie (13 proc.). Aż 17 proc. młodzieży nie potrafi stwierdzić, czy była jej ofiarą - granica między przemocą a codziennością w sieci zaczyna się zacierać.

Raport „Nastolatki” wskazuje, że najważniejszym urządzeniem w życiu online nastolatków pozostaje smartfon - korzysta z niego 93 proc. młodych. Laptopy i tablety tracą na znaczeniu - ich użycie spadło odpowiednio z 58 proc. do 36 proc. i z 17 proc. do 6 proc. Internet służy młodym do różnych celów: dziewczęta najczęściej korzystają z niego dla kontaktów (62 proc.), chłopcy - dla gier (70 proc.). Muzyki słucha 77 proc. dziewcząt i 63 proc. chłopców.

Internet odgrywa ważną rolę również w nauce - 25 proc. nastolatków używa go do nauki i rozwijania zainteresowań, a aż 70 proc. korzysta z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji jako wsparcia edukacyjnego. Tradycyjne źródła wiedzy tracą na znaczeniu - Wikipedia spadła z 76 proc. (2018) do 23 proc. (2024), Google z 63 proc. do 45 proc., natomiast YouTube utrzymuje wysoką pozycję.

Anna Rywczyńska, kierowniczka Działu Profilaktyki Cyberzagrożeń w NASK mówi, że wyniki badań nastolatków są drogowskazem i kierunkiem działań edukacyjnych. Ekspertka przekonuje, że tematy higieny cyfrowej muszą być obecne w domowych rozmowach

Krzysztof Gawkowski zauważył, że należy zapewnić bezpieczeństwo młodzieży coraz częściej narażonej na hejt i przemoc. „Musimy wprowadzać regulacje, internet nie może być zupełnie wolny. Wolność słowa w internecie nie powinna być bezwzględna, bo trzeba walczyć z patologią, wymuszeniami, hejtem” - podsumował Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji.

fot. Freepik; źródło: PAP MediaRoom