W czasach socrealizmu mieli odwagę iść własną drogą. Przedwojenny pionier awangardy – Władysław Strzemiński oraz reprezentujący pokolenie debiutujące już po wojnie Andrzej Wróblewski, uznawani są dziś za artystów, którzy mieli największy wpływ na polską sztukę drugiej połowy XX w. Wróblewski przyjaźnił się z Andrzejem Wajdą. Niewiele osób wie, że nagrodzony Oscarem reżyser był także malarzem.

 

Ich dzieła znajdą się na aukcji Prace na Papierze: Sztuka Współczesna już 8 marca. Niebawem też Wróblewski, u nas uznawany za klasyka, uzyska znacznie wyższą pozycję na światowym rynku sztuki. Jego wystawę przygotowuje właśnie jedna z najważniejszych komercyjnych galerii na świecie – David Zwirner Gallery w Londynie.

„Żyliśmy w romantycznej tradycji roli polskiego artysty, który ma obowiązki wobec społeczeństwa. Chcieliśmy je wziąć na siebie, a w największym stopniu zrobił to Andrzej Wróblewski, to budziło nasz podziw” – mówił o swoim przyjacielu Andrzej Wajda. Artyści poznali się na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Obaj wymykali się ówczesnym tendencjom socrealistycznym. Wróblewski uznawany jest dzisiaj za jednego z najwybitniejszych polskich artystów okresu powojennego. Zginął tragicznie w Tatrach w wieku zaledwie 29 lat. Jego najsłynniejszy cykl obrazów „Rozstrzelanie” jest echem przeżyć młodego chłopca, który został świadkiem okrucieństw II wojny światowej. Na aukcji pojawi się jego praca „Kompozycja ze skrzypcami”, która powstała prawdopodobnie w latach 1948-49. Namalowany tuszem na papierze pakowym obraz, łączy w charakterystyczny dla Wróblewskiego sposób abstrakcję z figuracją. Cena wywoławcza pracy to 40 tys. złotych.

Z podobnego okresu, gdy oficjalnie zadekretowano w Polsce sztukę „socjalistyczną w treści i narodową w formie”, pochodzi praca Władysława Strzemińskiego „Chłopiec z garnkiem”. Dzieło powstało latem 1949 roku, kiedy artysta przebywał w Bierutowicach. Większość stworzonych wtedy portretów dzieci przedstawia ich melancholijne, smutne twarze. Tutaj model jest odwrócony. Jego emocjonalny wyraz wynika z cherlawej postury oraz układu ciała, wskazującego na zrezygnowanie, brak pewności siebie. Niewielkich rozmiarów rysunek, wykonany tuszem na powierzchni delikatnej kalki jest przykładem mistrzowskiej, innowacyjnej interpretacji rzeczywistości. Praca stanowi jedną z tzw. „matryc”, które artysta stosował często do powielania swoich kompozycji. Cena wywoławcza rysunku to 35 tys. złotych. Pod młotek pójdzie także wyjątkowy gwasz autorstwa Andrzeja Wajdy. „Kompozycja abstrakcyjna” pochodzi z 1950 roku, jej cena wywoławcza to 2 tys. złotych.

Z okresem powojennym w Polsce silnie związana była także polska szkoła plakatu. W katalogu znalazły się malowane tuszem, gwaszem czy akwarelą dzieła najwybitniejszych przedstawicieli tego nurtu: Jana Młodożeńca, Waldemara Świerzego i Franciszka Starowieyskiego. Kolorowe plakaty były odtrutką na szarą rzeczywistość PRL-u. Afisze do filmów światowych reżyserów wzbudzały podziw nie tylko krytyków sztuki, ale i samych mistrzów kina. Były oryginalne, pomysłowe, zróżnicowane stylistycznie, cechowała je oszczędność formy i nowatorskie liternictwo. W katalogu aukcyjnym znalazł się m.in. oryginalny projekt plakatu do filmu „Psy wojny” z 1980 roku autorstwa Waldemara Świerzego (cena wywoławcza: 3,5 tys. złotych). Na uwagę zasługuje także praca Wiesława Rosochy „Akuszerzy” z 1991 roku, jej cena wywoławcza to 2 tys. złotych.

Najbliższa aukcja Prace na Papierze: Sztuka Współczesna, obfituje w wybitne nazwiska polskich artystów współczesnych. Pod młotek pójdą dzieła m.in. Romana Opałki, Jarosława Modzelewskiego, Magdaleny Abakanowicz, Teresy Pągowskiej, Jana Berdyszaka, Tomasza Tatarczyka czy Stefana Gierowskiego. Łącznie na aukcji pojawi się 88 obiektów.