To ostatnie dni na zobaczenie wystawy „POIiŚ o przeszłości. Odkrycia archeologiczne i paleontologiczne w trakcie realizacji projektów dofinansowanych ze środków unijnych”. 8 września w Muzeum Niepodległości odbyła się konferencja prasowa podsumowująca  wystawę „POIiŚ o przeszłości” poświęcona bezcennym odkryciom archeologicznym i ochronie konserwatorskiej inwestycji Programu Infrastruktura i Środowisko.

Ideą było przedstawienie projektów dofinansowanych z Funduszy Europejskich z Programu Infrastruktura i Środowisko w kontekście cennych znalezisk archeologicznych i paleontologicznych dokonanych w miejscach prowadzonych inwestycji. Prelegenci przybliżyli kwestie zagadnień w zakresie ochrony zabytków, jakie napotykają beneficjenci realizujący projekty infrastrukturalne współfinansowane ze środków Funduszy Europejskich w ramach POIiŚ. Dyrektor Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej Jarosław Orliński mówił o roli funduszy europejskich dla ratowania dziedzictwa kulturowego oraz odkrywania i zachowania historii.

– Unikatowe, pełne skarbów zabytki potrzebują odpowiedniej ochrony. To ważne, że fundusze UE możemy inwestować w kulturę i ochronę zabytków – powiedział dyrektor Jarosław Orliński. – Dzięki zaangażowaniu środków z POIiŚ badania archeologiczne w Polsce są prowadzone na największą dotychczas skalę – dodał.

- Wystawa „POIiŚ o przeszłości” znakomicie wpisała się w misję Muzeum Niepodległości. Wielomiesięczna współpraca Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, Państwowego Muzeum Archeologicznego oraz Muzeum Niepodległości przyniosła wymierne rezultaty.  Od maja 2021 r. naszą instytucję odwiedziło kilkadziesiąt tysięcy widzów z kraju i zagranicy. Nasi goście mieli przy tej okazji możliwość zwiedzenia wystaw stałych w Pałacu Przebendowskich/Radziwiłłów – powiedział dyrektor Muzeum Niepodległości dr Tadeusz Skoczek.

Program Infrastruktura i Środowisko realizuje duże i nowoczesne, dostrzegalne w każdym aspekcie naszego życia, inwestycje w całym kraju. Realizacja projektów przyczynia się również do odkrywania historii. Odkrycia archeologiczne i paleontologiczne to codzienność podczas realizacji inwestycji infrastrukturalnych dofinansowanych z Funduszy Europejskich. Niemalże każda duża inwestycja budowlana wiąże się z zaproszeniem archeologów na plac budowy, a prace na obiektach w ramach sektora kultury odkrywają nowe oblicze zabytków naszego dziedzictwa narodowego. Fundusze unijne poprzez wdrażany przez MFiPR  Program Infrastruktura i Środowisko mają duży wpływ nie tylko na rozwój naszego kraju, ale też na wypełnianie białych kart historii Polski.

– Polska posiada bogate zasoby dziedzictwa kulturowego. Jest ono zasobem niepowtarzalnym i nieodnawialnym. Wymaga stałej ochrony. Jesteśmy zobowiązani troszczyć się o wartości przekazane nam przez przodków i zachować je dla przyszłych pokoleń – mówił dyrektor Jarosław Orliński. – Zabytki są naszą dumą, a ich ratowanie to nasz obowiązek. Chronimy te wyjątkowe skarby dziedzictwa, aby mogły zachwycać przez kolejne lata, być świadectwem naszej przeszłości, naszej historii i przyczynić się do zachowania polskiego dziedzictwa kulturowego.

Zrealizowana wystawa pokazała jak ważna jest archeologia przy realizacji inwestycji budowlanych. Przy każdym wykopalisku odkrywamy, uczymy się, poznajemy historię. Ideą spotkania - oprócz przedstawienia projektów POIiŚ oraz przybliżenia informacji na temat znalezisk - było zaprezentowanie współpracy instytucji zaangażowanych w prace archeologiczne.

Co łączy słonia leśnego z budową II linii metra?

Na wystawie obejrzeć można znalezione podczas budowy II linii metra w Warszawie (w ramach projektów dofinansowanych z funduszy unijnych z Programu Infrastruktura i Środowisko) ciekawe znaleziska liczące nawet 132 tysiące lat. Są to szczątki prehistorycznych zwierząt – słonia leśnego, prażubra czy jelenia plejstoceńskiego.

Wśród innych, ciekawych odkryć prezentowanych podczas wystawy fotograficznej, znajdują się te o niezwykle istotnym znaczeniu dla naszej historii. Do jednych z najbardziej unikalnych badań archeologicznych w skali nie tylko Polski, ale całej Europy, należy niewątpliwie stanowisko Bodzia na Kujawach. Przebadane zostało w trakcie badań ratowniczych prowadzonych w związku z planowaną budową autostrady A1 na odcinku Toruń - Stryków (projektu dofinansowanego z funduszy unijnych z Programu Infrastruktura i Środowisko) . To tutaj odkryto pozostałości cmentarzyska elit państwa wczesnopiastowskiego.

To jedyna tak elitarna nekropolia z czasów pierwszych władców Polski - Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Liczy ona kilkadziesiąt grobów w typie zbliżonym do komorowych, datowanych na koniec X i I poł. XI w. W grobowcach odnaleziono kilkaset paciorków szklanych, srebrnych, z karneolu i kryształu górskiego, wiele srebrnych pierścionków, a także wartościowych elementów uzbrojenia. Jednak jednym z najcenniejszych znalezisk jest srebrna kaptorga (pojemnik, w którym umieszczano amulety, pachnidła a w późniejszym okresie relikwie) z wyobrażeniem drapieżnego ptaka (orła?) z XI-XII w.

W wydarzeniu udział wzięli także Dr Tadeusz Skoczek dyrektor Muzeum Niepodległości, który podsumował wystawę, Marzena Guz‐Vetter, p.o. Dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, która mówiła o wpływie funduszy europejskich na ochronę dziedzictwa kulturowego w ramach realizowanych inwestycji. Dr Wojciech Borkowski, zastępca Dyrektora Państwowego Muzeum Archeologicznego, kurator wystawy opowiedział o znaleziskach i odkryciach dokonanych podczas budowy warszawskiego metra. W swojej opowieści „Na początku był słoń…” opowiedział o unikatowych zbiorach i przedmiotach ukazujących pradzieje warszawy m. in. o kościach słonia leśnego i mmauta. Jakub Wrzosek z Narodowego Instytutu Dziedzictwa zaprezentował efekty badań archeologicznych prowadzonych w związku z budową obwodnicy Marek, elementu projektu budowy trasy S8.

Wydarzenie zakończyło się prezentacją jednego z odcinków filmu „POIiŚ o przeszłości” oraz zwiedzaniem wystawy, która potrwa do niedzieli 18 września. Oznacza to, że pozostało już niewiele czasu na zobaczenie eksponatów i fotografii.

Program Infrastruktura i Środowisko na kulturę

Program Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) 2014-2020 to największy program wdrażany w Unii Europejskiej. Jego fundusze zasilają kluczowe obszary życia mieszkańców i gospodarki w Polsce, a inwestycje obejmują cały kraj. Środki na jego realizację przekraczają 128 mld zł, a obszary wsparcia obejmują sektory: transportu, energetyki, środowiska, zdrowia i kultury.

W perspektywie 2014-2020 sektor kultury okazał się jednym z najlepiej przygotowanych do absorpcji środków z Funduszy Europejskich. Dlatego podjęto decyzję o kontynuowaniu wsparcia ze środków unijnych w tym obszarze w perspektywie 2021-2027. Jednym ze źródeł finansowania kultury będzie krajowy program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027.