Jak podało Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków pod koniec 2024 roku zakończył się trwający od kilku miesięcy remont elewacji frontowej synagogi Nożyków przy ul. Twardej 6. Jest ona jedyną w stolicy, działającą przedwojenną bożnicą

Dekoracje znów czytelne

Jak podkreśla Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków dzięki zabiegom konserwatorskim, polegającym m.in. na wzmacnianiu, czyszczeniu i uzupełnianiu ubytków można dzisiaj podziwiać piękną elewację. Konserwację przeszedł także medalion z gwiazdą Dawida umieszczony w centralnym jej punkcie, który został dodany w okresie powojennym zastępując znajdujące się tu kiedyś okno. Decyzja o nowym elemencie sztukatorskim z symbolem religijnym wiązała się najprawdopodobniej z tym, że w czasie wojny z dachu synagogi zdemontowano metalowy detal identyfikujący funkcję budynku.

Jaki był kolor fasady?

Jedną z kwestii wymagających doprecyzowania była kolorystyka farb użytych do malowania elewacji. Obiekt był już wielokrotnie remontowany i przemalowywany, więc ustalenie pierwotnego koloru wymagało pogłębionych badań i analiz dostępnych archiwaliów. Ostatecznie ustalono, że oryginalna kolorystyka była zbliżona do tej, jaką zastosowano podczas poprzedniego remontu.

Powrót dekoracyjnych elementów blacharskich

Równolegle z pracami przy elewacji inwestor zdecydował się przeprowadzić konserwację i częściową rekonstrukcję elementów blacharskich wieńczących elewację frontową, czyli dwóch waz oraz wieżyczki. Ze względu na brak należytych wzmocnień, elementy dosłownie zapadły się pod własnym ciężarem. Doprowadziło to do bardzo dużego ich odkształcenia. Podczas prac konserwatorzy naprawili i wzmocnili zachowane elementy waz natomiast wieżyczka została wiernie odtworzona wraz z brakującymi elementami. Dekoracje wieńczące budynek udało się zrekonstruować na podstawie zdjęć.

W 2025 roku właściciel obiektu, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie, planuje kontynuację prac przy pozostałych elewacjach.

Historia obiektu

Synagoga przy ul. Twardej powstała w latach 1898-1902 z fundacji małżeństwa Rywki i Zalmana Nożyków, mieszkających przy pobliskiej ul. Próżnej.

W 1940 r. została zamknięta i zdewastowana przez hitlerowców. Służyła za stajnie dla koni i magazyn paszy. Po utworzeniu getta synagoga ponownie pełniła funkcję religijną do czasu likwidacji tzw. małego getta w lipcu 1942 r. Budynek przetrwał wojnę znacznie uszkodzony w czasie walk powstania warszawskiego.

Po wojnie został naprawiony i od 1951 r. funkcjonował jako synagoga do czasu ponownego zamknięcia w 1968 r. W latach 1977-1983 budynek przeszedł gruntowny remont, podczas którego od strony wschodniej dobudowano aneks pełniący funkcje biurowe. Prace prowadził warszawski oddział Pracowni Konserwacji Zabytków pod nadzorem Hanny Szczepanowskiej i Ewy Dziedzic. Synagoga działa ponownie od 1983 r.

Źródło/fot. Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków UMW