16 listopada 2020 roku przypada osiemdziesiąta rocznica zamknięcia getta warszawskiego. Większość wydarzeń organizowanych z tej okazji będzie dostępna online.

Muzeum Getta Warszawskiego we współpracy z Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce przygotowało cykl wydarzeń i publikacji przybliżających tło historyczne, nakreślających rzeczywistość mieszkańców i miasta, które z dnia na dzień zostało podzielone.

Historia

Do września 1939 roku ludność żydowska, w liczbie ok. 370 tys., stanowiła jedną trzecią mieszkańców Warszawy. W jednym mieście współistniały ze sobą dwa światy – polski i żydowski - różniące się wyznaniem, ubiorem, językiem i obyczajowością. Żydzi mieszkali na terenie całego miasta, ale najliczniej w rejonie ulic: Gęsiej, Świętojerskiej i Nalewek. Dla niemieckiego okupanta stanowiło to uzasadnienie utworzenia na tym terenie dzielnicy zamkniętej – największego getta w okupowanej Europie. Decyzję o budowie murów wokół dzielnicy dla Żydów w Warszawie podjęto w marcu 1940 r. Niemcy chcieli tym samym szczelnie oddzielić „obszar zagrożony epidemią" jak określano tę część miasta. W połowie listopada w samym sercu Warszawy powstało otoczone murem getto, oficjalnie nazywane przez Niemców Jüdische Wohnbezirk (żydowska dzielnica mieszkaniowa). Zamknięcie jego granic nastąpiło w nocy z 15 na 16 listopada 1940 r. Była to całkowita izolacja Żydów warszawskich od reszty społeczeństwa, a wszelkie próby przekroczenia muru bez przepustki były srogo karane. W tym roku przypada 80. rocznica zamknięcia getta warszawskiego.

Program wydarzeń

Główne uroczystości odbędą się 16 listopada, przed XII Liceum Ogólnokształcącym im. H. Sienkiewicza, przy ul. Siennej 53. W godz. 13.00–16.00 odbędzie się uroczystość zapalenia zniczy przy murze getta. Z uwagi na procedury bezpieczeństwa w sytuacji pandemii liczba uczestników tego wydarzenia jest ograniczona. Uroczystość będzie transmitowana na stronach: www.1943.pl i www.tskz.pl i profilach społecznościowych organizatorów.

Z kolei do 30 listopada trwa wystawa plenerowa „Co trzeci spośród nas". Wystawę można oglądać na placu Grzybowskim (od strony ul. Próżnej). Na wystawie jest prezentowanych przeszło 70 archiwalnych fotografii - na 20 planszach opatrzonych komentarzem historycznym. Zdjęcia ukazują dzień powszedni warszawskiego getta. Prezentowane reprodukcje zdjęć pochodzą ze zbiorów najważniejszych instytucji zajmujących się badaniami nad Holokaustem, między innymi z waszyngtońskiego United States Holocaust Memorial Museum, Jad Waszem w Jerozolimie, Żydowskiego Instytutu Historycznego, a także z niemieckiego Bundesarchiv czy Austriackiej Biblioteki Narodowej. Na wystawie dominują portrety oraz plany ogólne, ukazujące codzienny tłok na ulicach i targowiskach getta. Ekspozycja prezentuje ludzi organizujących samopomoc, tworzących sztukę, pracujących, modlących się. Oprócz scen z życia codziennego getta wystawa „Co trzeci spośród nas" prezentuje najważniejsze wydarzenia historyczne, takie jak wielka akcja wysiedleńcza czy Powstanie 1943 roku. Omówione są też różne przykłady życia społecznego i ekonomicznego - od organizacji komitetów domowych czy instytucji dobroczynnych po szmugiel, stanowiący istotny element gospodarki w getcie. Wystawa jest także dostępna online na stronie internetowej.

Muzeum POLIN na 80. rocznicę zamknięcia getta warszawskiego 

Na okrągłą rocznicę tego wydarzenia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przygotowało różnorodny program wydarzeń – wśród nich konferencja naukowa, wykład i dyskusje z ekspertami. Do tego w muzealnych serwisach dostępne będą artykuły tematyczne, archiwalne fotografie i wspomnienia świadków historii. W programie m.in.:

• 15 listopada o godz. 15.00 odbędzie się wykład online prof. Jacka Leociaka na temat życia w getcie, położonym na terenie dawnej Dzielnicy Północnej i obecnego Muranowa. Transmisja YouTube Muzeum POLIN.
• 16 listopada w godz. 10.00-14.00 Żydowski Instytut Historyczny, Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny, Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Instytut Polski w Tel Avivie zapraszają na konferencję naukową online "<<.. wiadomość ta spadła  jak grom>>. 80 rocznica zamknięcia getta warszawskiego". Konferencja będzie transmitowana online na stronie Muzeum POLIN i stronach współorganizatorów oraz na kanale Muzeum POLIN na YouTube.
• 17 listopada o godz. 18.00 jest zaplanowana debata "Plany dla Waliców. Pamięć miejsca we współczesnym mieście" organizowana we współpracy z Urzędem m.st. Warszawy i Oddziałem Warszawskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich. Transmisja na żywo na Facebooku ZODIAKU Warszawskiego Pawilonu Architektury.
• 19 listopada o godz. 18.00 rozpocznie się dyskusja "Czy można być szczęśliwym na Muranowie?" z udziałem Moniki Tutak-Goll, Patrycji Dołowy i Cezarego Harasimowicza. Poprowadzi Remigiusz Grzela. Transmisja online na profilu Muzeum POLIN na Facebooku.

Źródło: UM Warszawa