Dobiega rok 2020, bardzo ciężki dla kultury i ludzi, którzy ją tworzą. Z powodu obostrzeń związanych z pandemią koronawirusa warszawskie instytucje kultury od dłuższego czasu są zamknięte, wiele z nich swoją działalność przeniosło do przestrzeni wirtualnej. 

Ten rok był trudny i wyczerpujący, ale też mobilizujący do działania – podsumowuje wiceprezydentka Warszawy, Aldona Machnowska-Góra, odpowiedzialna za kulturę w stolicy. Sytuacja warszawskich teatrów, kin, muzeów, galerii czy domów kultury jest nie do pozazdroszczenia – przez większość roku ich działalność była albo niemożliwa, albo bardzo utrudniona. Warszawa cały czas finansowo wspiera miejskie instytucje kultury, tak by mogły one zachować płynność finansową.  

Kultura w lockdownie 

Gdy wczesną wiosną Polska dołączyła do krajów dotkniętych Covid-19, rząd podjął decyzję o zamknięciu instytucji kultury. Warszawa od początku wspierała miejskie placówki, które starały się mimo wszystko utrzymać kontakt z publicznością. Pomocne okazały się media społecznościowe i akcja #zostanwdomuzkulturą, dzięki której informacje o wydarzeniach kulturalnych organizowanych online na bieżąco docierały do odbiorców. O tym, co ciekawego dzieje się w kulturze w wersji wirtualnej, informujemy na stronie www.kulturalna.warszawa.pl oraz miejskich profilach w mediach społecznościowych.   

Mobilni w kulturze 

By wesprzeć osoby zajmujące się działalnością kulturalną, które na skutek pandemii znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, Warszawa zainicjowała program Mobilni w kulturze. Dzięki niemu udało się sfinansować i zrealizować 123 projekty. Wyboru dokonano z przeszło ośmiuset zgłoszonych wniosków.

- Warszawscy twórcy zaskoczyli nas różnorodnością pomysłów. Złożone wnioski dotyczyły chyba każdej istniejącej dziedziny sztuki i działalności artystycznej - mówi Aldona Machnowska-Góra.

Więcej na temat programu i zrealizowanych projektów można przeczytać na stronie www.mobilniwkulturze.org. Miasto przyznało też stypendia artystyczne, które pozwolą najbardziej obiecującym i oryginalnym twórcom oraz twórczyniom zrealizować ich pomysły. Mimo trudnej sytuacji związanej z pandemią, zarejestrowano zgłoszenia aż 646 osób. Komisja zdecydowała o przyznaniu 14 stypendiów półrocznych i 38 całorocznych. 

Wirtualna widownia 

Bogaty repertuar online zaproponowały warszawskie teatry, wiele z nich uruchomiło swoje platformy VOD. Tak zrobiły już m.in. Teatr Powszechny, Dramatyczny, Studio, Ateneum, Syrena, Nowy, TR Warszawa, Teatr Guliwer. Spektakle i dodatkowe materiały filmowe udostępniane są także w serwisie YouTube i na Facebooku. Miasto przygotowuje się do uruchomienia wspólnej platformy VOD, gdzie będą mogły prezentować się wszystkie miejskie instytucje kultury – realizacją tego projektu zajęło się CKF im. A. Wajdy.  

Do sieci przeniosły też swoją ofertę stołeczne muzea, m.in. Muzeum Warszawy, Dom Spotkań z Historią, Muzeum Powstania Warszawskiego czy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN organizują spotkania, warsztaty, lekcje tematyczne. Na ich stronach można też znaleźć filmy, podcasty czy multimedialne prezentacje.  

Wiele propozycji kulturalnych online mają też warszawskie domy kultury, kończące rok w kolejnym już lockdownie. Kiedy w czerwcu otwierały się po długiej przerwie, informowaliśmy o wprowadzonych tam jednolitych procedurach bezpieczeństwa. 

Festiwale, festiwale 

Pandemia koronawirusa pokrzyżowała plany organizatorom ulubionych warszawskich festiwali. Część wydarzeń udało się przenieść do przestrzeni wirtualnej lub odbywały się one w wersji hybrydowej, jak np. XVII Festiwal Warszawa Singera. Jubileuszowe 40. Warszawskie Spotkania Teatralne, Millennium Docs Against Gravity, Watch Docs, Sputnik nad Polską, AfryKamery, Kino w trampkach – to tylko niektóre współfinansowane przez miasto festiwale, których publiczność w tym roku wyjątkowo zasiadła na wirtualnej widowni. Oczywiście spotkanie z kinem czy teatrem na małym ekranie to nie to samo, co seans czy spektakl na żywo, ale zainteresowanie niezwykle bogatym programem było ogromne.  

W Nowym Teatrze po raz pierwszy zorganizowany został Festiwal Nowa Europa. Zbliżenia. Niestety pandemia i decyzja o ponownym zamknięciu instytucji kultury spowodowała odwołanie części spektakli i spotkań towarzyszących. Wydarzenie ma jednak wrócić do kulturalnego kalendarza. 

Prężnie działał nowo powołany Zespół ds. Produkcji Filmowych, zorganizowano wspólnie z Krajowa Izba Producentów Audiowizualnych – KIPA – pierwszy Virtual Fam Tour, czyli spotkanie przedstawicieli branży filmowych z całego świata oraz spotkanie z polskimi Funduszami Regionalnymi i przedstawicielami środowiska polskiego filmu w ramach Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

Czytamy, kupujemy książki 

Stolica od samego początku wspiera księgarnie, szczególnie te małe, tak cenione przez czytelników i czytelniczki, a będące obecnie w najtrudniejszej sytuacji. Zorganizowany po raz pierwszy plebiscyt Ulubiona Księgarnia Warszawy pokazał wielką solidarność ludzi – tysiące osób głosowało i wystawiało recenzje ulubionym miejscom.    

Sporą aktywnością online mogą się też pochwalić warszawskie biblioteki publiczne. Wiosną dołączyły do ogólnopolskiej akcji #NieZostawiamCzytelnika, a wirtualne spotkania autorskie szybko zaczęły gromadzić rzesze fanów literatury dla dzieci i dorosłych. Z czytelnikami i czytelniczkami spotykali się w ten sposób m.in Olga Tokarczuk, Zygmunt Miłoszewski, Joanna Olech, Mariusz Szczygieł, Grzegorz Kasdepke, Klementyna Suchanow,  Magdalena Kicińska, Anna Dziewit-Meller, Łukasz Orbitowski, Szczepan Twardoch. Zagraniczni autorzy i autorki także byli na wyciągnięcie ręki, m.in. podczas Big Book Festiwalu, zupełnie innego niż w poprzednich latach, bo odbywającego się w sporej części online.   

Budujemy, ratujemy 

Pandemiczny rok okazał się bardzo trudny finansowo, ale Warszawa nie zrezygnowała z ważnych inwestycji: budujemy nową siedzibę Muzeum Stuki Nowoczesnej, wyremontowaliśmy siedzibę Teatru Baj, oddana została nowa scena Teatru Ateneum (Scena 20). Ratujemy miejsca ważne dla tożsamości miasta – teatr na Woli, dawne kino Wars na Rynku Nowego Miasta, czy żoliborskie kino Tęcza, gdzie swoją siedzibę będzie miało Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy. W tym roku CKF rozpoczęło działalność pod nowym adresem – Ujazdowskie 20, gdzie organizowane będą pokazy filmowe, warsztaty, spotkania z ludźmi kina. Warszawska instytucja kultury, powołana do życia w 2018 roku, bierze pod swoje skrzydła wiele ciekawych projektów, m.in. Nowy Tygodnik Kulturalny, o którym na pewno będzie głośno w roku 2021.  

Mimo bardzo trudnej sytuacji materialnej udało się także zachować finansowanie dwóch kluczowych projektów – Mazowieckiego i Warszawskiego Funduszu Filmowego.

W centrum miasta, w dawnej szkole na ul. E. Plater udało się stworzyć wyjątkowe miejsce- centrum kultury niezależnej, w którym Komuna/Warszawa stworzyła otwartą, tętniącą życiem i świetnymi projektami Społeczną Instytucje Kultury. Swoje miejsce znalazły tam też Stowarzyszenie Sztuka Nowa i Stowarzyszenie Pedagogów Teatru.

Wkrótce Sinfonia Varsovia odbierze projekt wykonawczy inwestycji, a TR Warszawa złożył wniosek o pozwolenie na budowę. I choć realizacja obydwu budynków z powodu trudnej sytuacji finansowej miasta odsuwa się w czasie, to nie rezygnujemy z tych ważnych dla warszawskiej kultury inwestycji. Udało nam się też wykończyć i wkrótce otwieramy piękny i oczekiwany na Ursynowie Dom Kultury.

Pamiętamy 

Warto przypomnieć, że 1 sierpnia wmurowany został akt erekcyjny pod planowaną budowę Izby Pamięci w Parku Powstańców Warszawy, a w październiku nastąpiło podpisanie umowy w tej sprawie.  Izba upamiętni cywilne i wojskowe ofiary Powstania Warszawskiego. Cmentarz na Woli, kryjący szczątki ponad 100 tys. osób, jest największym cmentarzem wojennym w Polsce i jednym z największych w Europie. 

Polityka kulturalna 

W tym trudnym i pełnym wyzwań roku przyjęta została nowa polityka kulturalna Warszawy, która wyznacza kierunki działań na najbliższe lata. Różnorodność, otwartość, odpowiedzialność, wolność i zakorzenienie – takie wartości zostały w niej zapisane. W pracach nad nową polityką kulturalną uczestniczyli przedstawiciele i przedstawicielki wielu środowisk kultury, dzielnic, instytucji, organizacji pozarządowych oraz szkół artystycznych, odbyły się także warsztaty z udziałem mieszkańców. - Wierzymy, że kultura ma kluczowe znaczenie dla nas wszystkich. Pomaga rozwijać przyjazne miasto i zmniejszać różnice społeczne. Jej rola będzie nie do przecenienia. Przed nami wiele pracy i odbudowa po skutkach pandemii - mówi wiceprezydentka Warszawy Aldona Machnowska-Góra. 

Dodatkowo, wróciliśmy do stałej współpracy z Koalicją Miast dla kultury – wymiany doświadczeń i dobrych praktyk.

W ramach World Cities Culture Forum odbyliśmy kilkadziesiąt wirtualnych spotkań, paneli i debat. W czasie tego wyjątkowego kryzysu okazało się, że mamy wspólne problemy i zgodne poczucie o znaczeniu kultury dla zachowania spójności społecznej i przetrwania kryzysu.

Źródło: UM Warszawa