Historia Odpustu na Zesłanie Ducha Świętego sięga 1673 roku. Jest to najstarsze święto Bielan, sięgające królów Władysława IV i Jana Kazimierza. W tym roku święto wypada w niedzielę 20 maja.

Świętowanie rozpocznie się o godz. 10.30. Wtedy wyruszy procesja znad Wisły, gdzie przypłynie tratwa z warszawskiej Archikatedry św. Jana Chrzciciela z obrazem św. Brunona z Kwerfurtu. Po procesyjnym przeniesieniu obrazu, ok. godz. 11.00 rozpocznie się Msza Święta w kościele Pokamedulskim p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP parafii p.w. bł. Edwarda Detkensa spośród Stu Ośmiu Męczenników. Dzięki uczestnictwu we Mszy i spełnieniu warunków przewidzianych w liturgii wierni mogą uzyskać odpust. Oprawę muzyczną zapewni Młodzieżowa Orkiestra Dęta OSP Joniec pod dyrekcją Kapelmistrza Cezarego Celiana. W godzinach 10.00-15.00 na placu przed kościołem i terenie kawiarni „Dobre Miejsce” trwać będzie kiermasz rękodzieła nowoczesnego i ludowego oraz swojskiego jadła. O godz. 13.00 na scenie plenerowej rozpocznie się przedstawienie teatralne dla dzieci. Będzie też dmuchana zjeżdżalnia i plenerowy bufet z grillem.

Słowiańskie korzenie

W „Pięćdziesiątnicę” od Zmartwychwstania Pańskiego we wszystkich polskich kościołach obchodzone jest jedno z trzech najważniejszych świąt w kalendarzu katolickim, czyli Święto Zesłania Ducha Świętego, potocznie Zielone Świątki. Wywodzi się ono ze słowiańskiego święta „Stada”, które odbywało się wiosną i miało związek z kultem płodności. Tego dnia Słowianie śpiewali, tańczyli i urządzali zawody sportowe, o czym można przeczytać w „Kronikach” Jana Długosza. Podczas święta składano ofiary, które miały zapewnić bezpieczeństwo przed demonami i przynieść obfite plony. Do dziś w niektórych miejscach Polski ma miejsce tzw. majenie, czyli ozdabianie ścian domów, bram i obejść zielonymi gałęziami oraz kwiatami. Wierzono, że młode gałązki brzozy ustawione w domu zapewnią w nim urodzaj i płodność. Zwyczaj ten pod zmodyfikowaną postacią przetrwał w ludowych obchodach święta Bożego Ciała – wracający z procesji mieszkańcy wsi zbierają ze sobą gałązki brzozowe w celu zapewnienia urodzaju. Kiedyś tego dnia odbywały się również tańce na łonie natury, a głowy dziewcząt zdobiły piękne wianki. Gdy Polska przyjęła chrzest ludowa tradycja Zielonych Świątek zaczęła stopniowo zanikać. Obecnie jest to już tylko ważne święto kościelne upamiętniające dzień zesłania Ducha Świętego na Apostołów.

Bielany drugą Warszawą

Obchody Zielonych Świątek na polskich wsiach były huczne i widowiskowe. Od XVII w. również mieszczanie udawali się poza miasto, żeby wziąć udział w zielonoświątkowych odpustach i zabawach. Szczególną popularnością cieszyły się wówczas Bielany, które w okresie Zielonych Świątek stawały się drugą Warszawą. Ówcześni mieszkańcy Bielan zajmowali się uprawą roli i wytwarzaniem mąki w licznych młynach wodnych, które stawiano nad brzegami rzeki Rudawki. Nazwa wsi Bielany powstała od białych szat zakonnych, w które nosili zakonnicy klasztoru Kamedułów. Z Krakowa do Warszawy sprowadził ich w 1638 roku król Władysław IV, który rok później ufundował mnichom kościół. Na zabudowania klasztorne, oprócz murowanego kościoła, składało się 13 domków pustelniczych i proste zabudowania mieszkalne.

Teren klasztoru z czasem stał się ulubionym miejscem świętowania Zielonych Świątek. Z tej okazji do klasztoru przybywał monarcha wraz z całym dworem na modlitwę, mszę, ucztę, polowanie i dwudniową zabawę z atrakcjami. Z czasem w odpustach bielańskich zaczęli brać udział nie tylko możni, ale i lud. Za czasów saskich odpusty na Bielanach gromadziły wielotysięczne tłumy. Odbywały się pokazy fajerwerków, występy teatralne, targi i tańce. Natomiast za czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego na odpustowe uroczystości na Bielanach zjeżdżała się już prawie cała Warszawa. W XIX w. odpust na Bielanach był wspaniałą okazją do hucznej zabawy. Były huśtawki i słynna karuzela, o której śpiewała później Maria Koterbska. Po uroczystej mszy świętej można było pospacerować brzegiem Wisły, posłuchać orkiestr wojskowych, obejrzeć występy sztukmistrzów i magików oraz posilić się w rozstawionych stoiskach z jedzeniem i piciem, co pamiętają jeszcze starsi mieszkańcy Bielan.

Tradycja bielańskich odpustów odżyła ponownie po 1994 r. Od tego czasu co roku w święto Zesłania Ducha Świętego w Lesie Bielańskim odbywa się uroczysta procesja, Msza Święta oraz odpust. Władze parafii apelują, aby na miejsce przybyć pieszo lub rowerem, a samochody pozostawić poza lasem. W godz. 9.30-14.30 po ul. Dewajtis będą wahadłowo kursowały dwie bryczki.

Anna Przerwa/Źródła zdjęć: http://dobremiejsce.org/odpust-w-lesie-bielanskim/