I filar – dotacje retencyjne

Do 31 lipca br. można składać wnioski o dotację na budowę zbiorników do zbierania deszczówki. Dotacje są udzielane na budowę:

• urządzeń retencyjno-rozsączających (urządzenia zakopywane w grunt, umożliwiające gromadzenie wód opadowych oraz rozsączanie ich do ziemi, np. skrzynki rozsączające – zbiorniki z tworzywa sztucznego w kształcie prostopadłościanu o ażurowych ściankach lub studnie chłonne – studnie wykonane z betonu lub tworzywa sztucznego bez szczelnego dna; wielkość urządzenia powinna uwzględniać wielkość powierzchni odwadnianej i warunki gruntowo-wodne),
• zbiorników retencyjnych (szczelne zbiorniki do gromadzenia wód opadowych, poprzez które woda nie przesiąka do ziemi, ale z których można pobierać wodę do ponownego wykorzystania, np. do podlewania terenów zieleni; mogą być montowane na sieci kanalizacyjnej lub w formie oczek wodnych).

Dotacje są skierowane:

• do podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych w wysokości do 80 proc. rzeczywistych kosztów realizacji inwestycji, ale nie więcej niż:
  - 4 000 zł dla osób fizycznych oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
  - 10 000 zł dla pozostałych podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych;
• dla jednostek sektora finansów publicznych, będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi w wysokości do 80 proc. rzeczywistych kosztów realizacji inwestycji.

Zbieranie wód opadowych i roztopowych w miejscu ich powstawania ogranicza szybki spływ wody po powierzchni terenu. To oszczędniejsze gospodarowanie istniejącymi zasobami wodnymi. Budowa zbiorników retencyjnych i rozwój systemów mikroretencji tworzą infrastrukturę, zatrzymującą wodę opadową w miejscu opadu. Takie zbiorniki zmniejszają skutki zmian klimatycznych i zwiększają potencjał retencyjny środowiska przyrodniczego.

Zatrzymanie wód opadowych i roztopowych poprzez tworzenie niebieskiej infrastruktury (czyli związanej z gospodarowaniem wodą) jest działaniem łagodzącym i adaptującym do zmian klimatu.

Dotychczas wpłynęło 606 wniosków na kwotę 2,52 mln zł z 3,5 mln zł zarezerwowanych na ten cel. Przygotowano 191 umów o dotację, a pozostałe wnioski są w opracowaniu i uzupełnianiu danych przez wnioskodawców. Podpisano 99 umów. Pierwsze dotacje zostały już rozliczone (wypłacono 12 000 zł na podstawie 3 dotacji). Wnioski można składać do 31 lipca br

II filar - obszary naturalnej retencji

Jeziora, rzeki, torfowiska, bagna czy tereny podmokłe są naturalnymi zbiornikami retencyjnymi. Chcąc zmniejszyć odwodnienie miasta, musimy je chronić. Przywróciliśmy starorzecza Wisły na Bielanach (Młociny, 523-525 km biegu rzeki) czy w Wawrze (Kępa Wieloryb, 503-506 km biegu rzeki). Usunęliśmy sztuczne nasypy oraz pogłębiliśmy koryto starorzecza.

Powinniśmy zapobiegać wysuszaniu torfowisk m.in. na Bielanach, Bemowie, Ursynowie, Mokotowie (nawet w parkach miejskich, np. Arkadia), Pradze Południe, Wilanowie, Wawrze, Targówku, Białołęce czy w Wesołej. Będziemy zabezpieczać rzekę Długą w Białołęce, która stałaby się miejscem odbioru wód opadowych z Białołęki i Rembertowa.

III filar - powierzchnie przepuszczalne

Rozpłytowujemy powierzchnie asfaltowe czy betonowe (zdejmujemy twardą, nieprzepuszczalną dla wody nawierzchnię), co sprzyja tworzeniu się przyjaznego mikroklimatu, obniża temperaturę w mieście w okresie letnim i zwiększa bioróżnorodność fauny i flory miejskiej. Rozpłytowanie pozwala na zatrzymanie wód opadowych i roztopowych w miejscu gdzie spadły, zwiększa retencję w glebie, dzięki czemu zapobiega jej stratom, zapewnia odciążenia kanalizacji, zapobiegając tym samym lokalnym podtopieniom. Przykładami takich działań są: rozpłytowana w 2018 roku centralna wyspa ronda pl. Politechniki – 500 m2 kw., na powierzchni której zostały posadzone byliny. Kolejne miejsca to: Bonifraterska (2018), Lindleya (2018), a jeszcze w tym roku zmiany dokonamy w al. Szucha czy na ulicy Stalowej.

Stawiamy również na zielone tory tramwajowe - jeszcze w czerwcu br. skończą się prace na torowisku przy ul. Grochowskiej. Dzięki tej inwestycji będzie w Warszawie łącznie 25 km zielonych torów tramwajowych. Trawę zastępujemy 9 gatunkami rozchodnika znanego z przydomowych ogródków, dzięki czemu w niektórych porach roku tory będą wyglądać jak kolorowy dywan. Co ważne, rozchodnik wymaga podlewania rzadziej niż trawa.

Realizujemy zielony Bulwar nad Trasą Łazienkowską, gdzie obok chodnika będzie więcej zieleni i ławek (realizacja w II połowie 2020), czy al. Jana Pawła II, na której podwajamy ilość zieleni (do końca listopada br.).

Od 2019 roku na terenach Zarządu Zieleni mamy blisko 100 ha łąk - 20 ha łąk kwietnych w parkach i ponad 80 ha trawników przyulicznych pozostawionych jako tzw. miejskie łąki – rosną tu trawy i rośliny dwuliścienne, które magazynują wodę. W kolejnych latach planujemy zdjąć twardą, nieprzepuszczalną dla wody nawierzchnię w 10 lokalizacjach - po ok. 2000 m² w każdej z nich.

IV filar - kanały miejskie 

Nasze działania skoncentrowane są na nawadnianiu kanałów miejskich. Z 29 zarządzanych przez miasto kanałów wybrano 6, na których zostaną założone urządzenia piętrzące i sterujące przepływem wód. Wykonane zostały już prace na pierwszym z nich – Kanale Gocławskim. W trakcie piętrzenia w kanale woda zasila przyległy zbiornik – Balaton na Pradze Południe. Dzięki prostym działaniom zyskał on prawie 8000 m³ wody. To liczba odpowiadająca 1440 beczkowozom. Podobne działania zrealizowaliśmy przy stawach Brustmana na Bielanach.

Takie działania zmieniają funkcję kanałów - z drenującej na nawadniającą. Zamiast pozbywać się wody z miasta, przechowujemy ją tam, gdzie ona powstaje. Zwiększamy napełnienia w istniejących zbiornikach wodnych. W podpiętrzonych kanałach powstanie magazyn wody istotny dla przyrody - siedlisk gatunków roślin i zwierząt. 

Tam, gdzie występuje niewielkie ryzyko lokalnych podtopień przy nawałnicach – nie kosimy roślin wodnych. Pozostawiamy trzciny w celu ograniczenia parowania wody. Rośliny niekoszone zabezpieczają podłoże przed przesuszeniem. W przypadku niskich opadów deszczu (jak na przełomie kwietnia i maja br.) nie kosimy trawników miejskich. 

Będziemy likwidować nieużywane i niepotrzebne już dawne rowy melioracyjne, szczególnie na terenach porolnych (Skarpa Warszawska w Wilanowie) i leśnych (Młociny, Las Bemowski, Wawer, Targówek, Las Kabacki, Praga-Południe), które odwadniają miasto. 

V filar - ujęcia wody podziemnej

Dodatkowym źródłem zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców są ogólnodostępne ujęcia wody podziemnej, tzw. źródła wody oligoceńskiej, których aktualnie jest 85. Źródła wody oligoceńskiej mogą być dla mieszkańców alternatywnym dostępem do wody pitnej, w przypadku długotrwałego niskiego poziomu Wisły. Obecnie analizowane są możliwości prawne zachowania ujęć miejskich oraz ujęć prywatnych, np. poprzez zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego czy wnioskowanie o zmiany przepisów ogólnokrajowych. 

VI filar - procedury planistyczne

Działania, zapobiegające odwodnieniu miasta i zwiększeniu retencji, koncentrują się nie tylko na zbiornikach wody, ale także na gruncie, w glebie. Uwzględniamy to w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego już na etapie planowania, na etapie uzgodnień  w zakresie odprowadzania wód opadowych lub roztopowych z terenu planowanych inwestycji. To zastosowanie zielono-błękitnej infrastruktury (zielone dachy i ściany, ogrody deszczowe), konieczność magazynowania wód opadowych czy zakaz likwidacji istniejącej sieci hydrograficznej (kanały, rowy) i jej zakrywania.

Powstanie „Kodeks dobrych praktyk w procesie inwestycyjnym” w zakresie sposobu zagospodarowania wód opadowych. Rekomendacja do jego stosowania będzie dotyczyć jednostek miejskich, deweloperów i indywidualnych inwestorów prywatnych. Przykładem realizacji takich działań jest Ośrodek Sportu i Rekreacji na Pradze-Południe (ul. Siennicka 40), gdzie powstał kompleks sześciu ogrodów deszczowych.

Źródło: UM Warszawa